Στο χάος διολισθαίνει προεκλογικά η Τουρκία
ΞΕΝΙΑ ΚΟΥΝΑΛΑΚΗ
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr)
H περασμένη Τρίτη ήταν για την Τουρκία μια οθωμανική εκδοχή της «Νύχτας των Κρυστάλλων». Σπασμένα τζάμια σε γραφεία εφημερίδων, πυρπολήσεις εκατοντάδων γραφείων του φιλοκουρδικού Κόμματος της Δημοκρατίας των Λαών (HDP) από εθνικιστές σε ολόκληρη τη χώρα, παράλληλα με τουρκικές χερσαίες επιχειρήσεις και επιδρομές εναντίον κουρδικών στόχων στις νοτιοανατολικές επαρχίες και στο Βόρειο Ιράκ, σκιαγραφούν μια χώρα σε έκρυθμη κατάσταση.
Το HDP αμφισβήτησε κατά πόσον μπορούν να διεξαχθούν ομαλά οι εκλογές της 1ης Νοεμβρίου επισείοντας τον κίνδυνο εμφυλίου πολέμου.
Αφορμή για τη διολίσθηση της Τουρκίας στο χάος ήταν η επίθεση εναντίον μελών ανθρωπιστικής οργάνωσης στις 20 Ιουλίου στο Σουρούτς, η οποία αποδόθηκε στο «Ισλαμικό Κράτος» και είχε ως αποτέλεσμα να βρουν τον θάνατο 32 νέοι Κούρδοι. Ακολούθησαν αντίποινα από το ΡΚΚ, ενώ αμέσως ο πρόεδρος της χώρας, Ταγίπ Ερντογάν, διέταξε βομβαρδισμούς εναντίον του Ι.Κ., κυρίως όμως κατά των Κούρδων. «Το ΡΚΚ είναι η πρωταρχική απειλή για τη χώρα, το “Ισλαμικό Κράτος” έπεται», παραδέχθηκε σε πρόσφατη συνέντευξή του ο ίδιος ο Ερντογάν. Συνολικά πάνω από 100 μέλη των τουρκικών δυνάμεων ασφαλείας έχουν χάσει τη ζωή τους τις τελευταίες εβδομάδες, ενώ η κυβέρνηση ισχυρίζεται πως την ίδια περίοδο έχουν σκοτωθεί περίπου 2.000 άνδρες του ΡΚΚ.
Γιατί φτάσαμε όμως στην ανάφλεξη; Η πραγματική αιτία, λένε πολιτικοί αναλυτές στη χώρα, ήταν το αποτέλεσμα των εκλογών του περασμένου Ιουνίου, που έφερε το HDP στην τουρκική Εθνοσυνέλευση με ένα ποσοστό πάνω από το εκλογικό όριο του 10%. Η εξέλιξη προκάλεσε τη μεγάλη έκπληξη της αναμέτρησης και ανέτρεψε τα σχέδια του Ερντογάν για εξασφάλιση απόλυτης πλειοψηφίας και αλλαγή του Συντάγματος, που θα επέτρεπε ενίσχυση των εξουσιών του προέδρου και τη μετατροπή του σε οιονεί σουλτάνο. Στόχος του Τούρκου προέδρου είναι να ταυτίσει το HDP με τη βία του ΡΚΚ για να του στερήσει την κοινοβουλευτική εκπροσώπηση στις επικείμενες πρόωρες εκλογές και να υλοποιήσει τον στόχο της παντοδυναμίας.
Μεγαλοϊδεατισμός
Από τα μεγαλεπήβολα έργα υποδομής στην Κωνσταντινούπολη, τη σύγκρουσή του με τον εξόριστο ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν και την κατάπνιξη της εξέγερσης στο πάρκο Γκεζί μέχρι τη συστηματική φίμωση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, την εμπλοκή του περιβάλλοντός του σε σκάνδαλα διαφοράς και την κατασκευή του τερατώδους γιγάντιου προεδρικού του μεγάρου, όλα συντείνουν στο ότι ο μεγαλοϊδεατισμός του αγγίζει πλέον τα όρια της ψυχικής ασθένειας.
Η πρόσφατη έξαρση της βίας μεταξύ τουρκικής κυβέρνησης και των Κούρδων θα μπορούσε να διαμορφώσει μια νέα γενιά Κούρδων, που νιώθουν όλο και περισσότερο αγανακτισμένοι και απελπισμένοι. Η ανεργία στις νοτιοανατολικές επαρχίες της χώρας είναι υπερδιπλάσια από τον εθνικό μέσο όρο (έως και 24% σε ορισμένες περιοχές έναντι 10% που ήταν η ανεργία στην Τουρκία το 2014). Πολλοί Κούρδοι παραπονιούνται για πενιχρές ευκαιρίες στον τομέα της παιδείας και εκτεταμένο κοινωνικό αποκλεισμό της μειονότητας.
«Θέλουμε να δώσουμε στη νεολαία μια άλλη εναλλακτική, δεν θέλουμε να βγαίνουν όλοι τους στο βουνό», σχολίασε στέλεχος του HDP στο αμερικανικό περιοδικό Atlantic, περιγράφοντας την τάση των νέων Κούρδων να καταφεύγουν εκ νέου στον ανταρτοπόλεμο ως απόρροια της απογοήτευσής τους. Τα τελευταία δύο χρόνια, η κατάσταση στην Τουρκία έμοιαζε να έχει εξομαλυνθεί, καθώς ο Ερντογάν είχε εγκαινιάσει μια ειρηνευτική διαδικασία, εκχωρώντας ταυτόχρονα περισσότερα δικαιώματα στη μειονότητα. Εκλεινε έτσι ένας μακρύς κύκλος αίματος, που μαινόταν από το 1984 και είχε στοιχίσει τουλάχιστον 40.000 ζωές.
Ο εθνικιστικός πυρετός των τελευταίων ημερών ανακαλεί μνήμες του παρελθόντος. Ο Μπασκίν Οράν, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και αρθρογράφος στη «Ραντικάλ», θυμήθηκε τα «Σεπτεμβριανά», τα πογκρόμ εναντίον των Ρωμιών της Κωνσταντινούπολης τον Σεπτέμβριο του 1955. Αλλοι πάλι πιστεύουν ότι τα γεγονότα φέρνουν στον νου την κρατική βία της δεκαετίας του ’90, όταν είχε τεθεί σε ισχύ στρατιωτικός νόμος και δεκάδες άνθρωποι εκτελούνταν σε μυστηριώδεις υποθέσεις, που δεν επιλύθηκαν ποτέ.
Επιπτώσεις στην οικονομία, νέο ιστορικό χαμηλό για την τουρκική λίρα
Η πολιτική αστάθεια έχει αναπόφευκτα επιπτώσεις και στην τουρκική οικονομία. Η λίρα κατέγραψε αυτήν την εβδομάδα νέο ιστορικό χαμηλό και τα θετικά στοιχεία για το δεύτερο τετράμηνο, που δημοσιοποιήθηκαν την Πέμπτη, είναι πιθανό να εξανεμιστούν τους επόμενους μήνες. Η ανάπτυξη ξεπέρασε μεν τις προβλέψεις –3,8% έναντι 3,5%– αλλά αυτή η εικόνα βασίζεται στην ταχύτερη αύξηση της κατανάλωσης και στην εκτόξευση των κρατικών δαπανών ενόψει των εκλογών του Ιουνίου. Το πρόβλημα είναι πως, μετά την αναμέτρηση, οι προοπτικές της οικονομίας επιδεινώθηκαν δραματικά αφού είναι η πρώτη φορά μετά το 2002 που μια Εθνοσυνέλευση δεν κατορθώνει να σχηματίσει κυβέρνηση συνασπισμού και υποχρεώνεται να προσφύγει εκ νέου στις κάλπες, εξαπολύοντας ταυτόχρονα επιχειρήσεις κατά του ΡΚΚ. Ο ίδιος αντιπρόεδρος της κυβέρνησης που έχει αναλάβει το οικονομικό χαρτοφυλάκιο, Τζεβντέτ Γιλμάζ, δήλωσε στο Ρόιτερς ότι η ανάπτυξη αναμένεται να διαμορφωθεί στο τέλος του χρόνου στο 3%, μία ολόκληρη ποσοστιαία μονάδα κάτω από τον επίσημο στόχο του 4%. Η εμπιστοσύνη των καταναλωτών άγγιξε τον Αύγουστο τα χαμηλότερα επίπεδα από το 2009 και την παγκόσμια οικονομική κρίση, ενώ και ο πληθωρισμός άρχισε να ανεβαίνει, με αποτέλεσμα στο τέλος του έτους να αναμένεται να φτάσει το 7,65% από 7,14% τον Αύγουστο.
(Στην φωτογραφία : Τα γραφεία του φιλοκουρδικού Κόμματος της Δημοκρατίας των Λαών (HDP) στην Αγκυρα μετά την επίθεση που δέχθηκαν από εθνικιστές την περασμένη Τρίτη, η οποία θεωρήθηκε ότι ήταν για την Τουρκία μια οθωμανική εκδοχή της «Νύχτας των Κρυστάλλων»)
