Ποιος φοβάται τους Γερμανούς;
Της Ζέζας Ζήκου
Ενώ τα εγγενή δημοσιονομικά προβλήματα της Ευρώπης οξύνονται, το πλαίσιο «κοινής» οικονομικής διακυβέρνησης, υπό γερμανικό έλεγχο φυσικά, και έναν «χρυσό κανόνα» για το «φρένο στο χρέος» και τη μείωση των ελλειμμάτων προσπαθεί να συμπληρώσει τα κενά της Συνθήκης του Μάαστριχτ.
Ολα τα κράτη - μέλη καλούνται να εντάξουν στα Συντάγματά τους τον «χρυσό δημοσιονομικό κανόνα» της ισοσκέλισης των προϋπολογισμών τους, σύμφωνα με το «παράδειγμα του γερμανικού Θεμελιώδους Νόμου» (του γερμανικού Συντάγματος). Πολλοί πιστεύουν ότι η συνταγή της Μέρκελ που ακολουθείται από την αρχή της κρίσης είναι λανθασμένη, ότι η λιτότητα πνίγει την ανάπτυξη και ότι χρειάζονται απαραιτήτως μέτρα όπως τα ευρωομόλογα ή ακόμη και το τύπωμα χρήματος. Η ένσταση αυτή είναι σωστή και όλα δείχνουν ότι προς τα εκεί θα οδηγηθεί η Ευρώπη. Πρώτα όμως πρέπει να εξασφαλιστεί ότι όλες οι χώρες θα ακολουθούν ορισμένους κανόνες. Το πώς ακριβώς θα γίνει αυτό είναι θέμα συσχετισμών, αντικείμενο συγκρούσεων και θα αποτελέσει μοιραία προϊόν συμβιβασμών. Προς τούτο απαιτούνται ικανότητες υψηλής οικονομικής διπλωματίας. Εκτός από τις οικονομικές, υπάρχουν όμως και οι πολιτικές ενστάσεις.
Μπορεί να προχωρήσει μια «γερμανική Ευρώπη»; Μπορεί να υπάρξει Ευρώπη χωρίς τη Βρετανία; Προφανώς ΟΧΙ. Ο πρωθυπουργός Λουκάς Παπαδήμος θα κριθεί και στο ζήτημα αυτό. Πάγια θέση του Βερολίνου είναι ότι οι Βορειοευρωπαίοι «συνεπείς και συνετοί» φορολογούμενοι δεν φταίνε σε τίποτε να βάλουν το χέρι στην τσέπη για να καλύψουν τα χρέη των «επιπόλαιων και αναξιόπιστων» Νοτιοευρωπαίων πολιτών και πολιτικών. Θα αντέτεινε κανείς βεβαίως ότι η ανακεφαλαιοποίηση των ευρωπαϊκών τραπεζών, που ζητούν οι Γερμανοί, θα γίνει επίσης με χρήματα των «δικαίων και ευσυνείδητων» Βορειοευρωπαίων φορολογουμένων. Ομως, οι συμμετοχές αυτές των κυβερνήσεων στις τράπεζες που είναι εκτεθειμένες στα χρέη της Ελλάδας και των άλλων βεβαίως υπερχρεωμένων Νοτίων, θεωρούνται από το Βερολίνο ως επενδύσεις που δεν κινδυνεύουν να καταλήξουν σε πίθο των Δαναΐδων. Στις θέσεις τους αυτές οι Γερμανοί έχουν για αρωγό την ΕΚΤ. Η επιρροή της Αγκελα Μέρκελ παραμένει σαφής: επιβολή αυστηρότερων κανόνων οικονομικής διακυβέρνησης και αναθεώρηση των ευρωπαϊκών συνθηκών. Οσο, όμως, η Γαλλία υποστηρίζει τη Γερμανία σε θέματα διακυβέρνησης της Ευρωζώνης, οι υπόλοιπες χώρες και οι ευρωπαϊκοί θεσμοί αναγκαστικά θα ακολουθούν. Το πραγματικό, όμως, πρόβλημα έγκειται στο ότι απουσιάζει ένα αξιόπιστο σχέδιο να αντιμετωπίσει τις «αποκλίνουσες» χώρες, τις δομικές ανισορροπίες μεταξύ της Γερμανίας και των νοτιοευρωπαϊκών χωρών, και κυρίως το ότι οι πενιχρές προοπτικές ανάπτυξης των τελευταίων θα επιδεινωθούν από τη δημοσιονομική τους δυσπραγία. Είναι αποδεδειγμένο ότι από την ύπαρξη του κοινού νομίσματος επωφελούνται οι πιο ανταγωνιστικές οικονομίες, με πρώτη τη γερμανική. Τα γερμανικά πλεονάσματα κατά βάσιν είναι τα ελλείμματα του ευρωπαϊκού Νότου. Το ευρώ εμποδίζει τις λιγότερο ανταγωνιστικές χώρες - μέλη να εξισορροπήσουν το μειονέκτημά τους.
Η Ευρωζώνη και ολόκληρη η Ε.Ε. μαζί της «δεν θα επιβιώσουν», εάν δεν
επιλυθούν τα σημερινά δημοσιονομικά προβλήματα ορισμένων χωρών. Οι Γερμανοί δεν
θέλουν να ακούν πως η δική τους απροθυμία για δαπάνες και το εμπορικό τους
πλεόνασμα συνεισφέρουν στην εκτίναξη της ζήτησης και στα ελλείμματα στη νότια
Ευρώπη. Η κ. Μέρκελ επέμεινε σθεναρά στην επιβολή «πολιτικών κυρώσεων» στις
δημοσιονομικά απείθαρχες χώρες (η ίδια έχει υιοθετήσει τον όρο... «αμαρτωλές»
χώρες. Εντάξει...
Πάντως, χθες, ο γερμανικός Τύπος σχολίασε με ορθό τρόπο την πρόταση διορισμού
επιτρόπου στην Ελλάδα. «Επίτροπος περικοπών για την Αθήνα;» είναι ο τίτλος
δημοσιεύματος της εφημερίδας Frankfurter Allgemeine, ενώ η Welt κυκλοφορεί με
πρωτοσέλιδο τίτλο: «Το Βερολίνο θέλει τον έλεγχο στον προϋπολογισμό της Αθήνας».
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της Frankfurter Allgemeine, προτείνεται ο «επίτροπος για
το πρόγραμμα περικοπών» ή «εντεταλμένος της Ε.Ε. για τον προϋπολογισμό» να έχει
δικαίωμα συμμετοχής και βέτο στις αποφάσεις που αφορούν το πρόγραμμα
σταθεροποίησης της Ελλάδας. Παράλληλα, προτείνεται να εγκαταστήσει και ένα
κεντρικό σύστημα ελέγχου όλων των κρατικών δαπανών, καθώς και να ενσωματωθεί
ειδική ρήτρα στο ελληνικό δίκαιο, σύμφωνα με την οποία η μείωση του χρέους θα
έχει προτεραιότητα απέναντι σε άλλους πολιτικούς στόχους.
