Το «κούρεμα», το PSI, τα ομόλογα και το βρετανικό δίκαιο
Tου Σταύρου Λυγερού
(Πηγή : http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_1_15/01/2012_469303)
Ηταν εξ αρχής σαφές ότι χωρίς γενναίο κούρεμα του ελληνικού χρέους ελπίδα διεξόδου από την κρίση δεν μπορούσε να υπάρξει. Από αυτές τις στήλες το τονίζαμε, αλλά ο Παπανδρέου δεν ήθελε να ακούσει κουβέντα για κούρεμα, επικαλούμενος το εθνικό συμφέρον!
Ενάμιση χρόνο μετά, οι ίδιοι που ξόρκιζαν το κούρεμα το έχουν αναγάγει στην απόλυτη σωτηρία. Ο Παπαδήμος, μάλιστα, το ξόρκιζε μέχρι προ τριμήνου.
Η καθυστέρηση είχε συνέπειες. Στους 20 μήνες από την ψήφιση του Μνημονίου, η μερίδα του λέοντος από το δάνειο των 110 δισ. δόθηκε για να πληρωθούν στο ακέραιο τόκοι και χρεολύσια στους δανειστές, και όχι για μισθούς και συντάξεις όπως ισχυρίζονται οι ντόπιοι προπαγανδιστές. Εάν το κούρεμα είχε γίνει τον Μάιο 2010, το χρέος θα είχε μειωθεί κατά μερικές δεκάδες δισ. Τότε η ελληνική κρίση ήταν περισσότερο συστημικός κίνδυνος για την Ευρωζώνη απ’ ό, τι σήμερα. Με άλλα λόγια, η κυβέρνηση Παπανδρέου είχε διαπραγματευτική ισχύ. Δεν είχε, όμως, πολιτική βούληση.
Η ζημιά δεν περιορίστηκε εδώ. Το δάνειο των 110 δισ. από την Ευρωζώνη και το ΔΝΤ δεν κουρεύεται και επιπροσθέτως υπάγεται στο βρετανικό δίκαιο, δηλαδή είναι ενυπόθηκο. Το συζητούμενο αυτές τις ημέρες κούρεμα αφορά 206 δισ., ενώ το συνολικό χρέος είναι πάνω από 370 δισ. Από το κούρεμα θα εξαιρεθούν και τα ελληνικά ομόλογα που κατέχει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Τα ομόλογα αυτά συνολικής ονομαστικής αξίας 55 - 60 δισ. έχουν αγοραστεί σε πολύ χαμηλότερη τιμή (υπολογίζεται γύρω στα 40 δισ.) από τη δευτερογενή αγορά. Η ΕΚΤ απαιτεί να τα εισπράξει στο ακέραιο, δηλαδή να κερδοσκοπήσει ασυστόλως σε βάρος ενός σκληρά δοκιμαζόμενου μετόχου της (Ελλάδας). Η ΕΚΤ δεν δέχεται ούτε να αντικαταστήσει τα ομόλογα που κατέχει με νέα, η ονομαστική τιμή των οποίων να είναι η τιμή αγοράς των παλιών, ώστε να μη χάσει ούτε ένα ευρώ.
Με το PSI, στην ιδανική περίπτωση το χρέος θα μειωθεί κατά 100 δισ. Θα κουρευτούν όμως και τα ομόλογα που έχουν στα χέρια τους τα ελληνικά ασφαλιστικά Ταμεία (περίπου 25 δισ.) και οι ελληνικές τράπεζες (περίπου 50 δισ.). Επειδή, όμως, η κυβέρνηση θα υποχρεωθεί να καλύψει κάπως τις απώλειες των ασφαλιστικών Ταμείων και να επανακεφαλαιοποιήσει τις τράπεζες, η πραγματική ελάφρυνση του χρέους θα είναι μικρότερη από 70 δισ.
Και αυτά στην ελάχιστα πιθανή περίπτωση που τελικώς συμμετάσχουν όλα τα hedge funds, τα οποία υπολογίζεται ότι κατέχουν περίπου 80 από τα 206 δισ. Τα περισσότερα hedge funds αντιδρούν παρότι έχουν αγοράσει τα ελληνικά ομόλογα σε τιμές 30 - 40% της ονομαστικής αξίας τους και ως εκ τούτου θα κερδίσουν ένα 10 - 20% και μετά το κούρεμα. Αλλα αντιδρούν επειδή κατέχουν ασφάλιστρα κινδύνου (CDS) και θέλουν να τα ενεργοποιήσουν και άλλα επειδή ελπίζουν ότι μπορούν να εκβιάσουν για να εξασφαλίσουν υψηλά επιτόκια για τα νέα ομόλογα - κατά πιθανότητα 30ετούς διάρκειας.
Ας σημειωθεί ότι οι τοκογλυφικές απαιτήσεις των τραπεζών για επιτόκια 7 - 8% αναχαιτίσθηκαν όχι τόσο λόγω της αντίστασης της κυβέρνησης Παπαδήμου όσο λόγω της παρέμβασης του ΔΝΤ. Το συζητούμενο επιτόκιο είναι της τάξεως του 4 - 5%, αλλά φαίνεται ότι υπάρχει πρόβλεψη για αύξησή του στην πορεία των ετών.
Εκτός από το γεγονός ότι το PSI είναι ανεπαρκές για να καταστήσει το ελληνικό χρέος εξυπηρετήσιμο, θα υπαγάγει τα νέα ομόλογα στο βρετανικό δίκαιο. Το ίδιο θα ισχύσει και για τη νέα δανειακή σύμβαση. Η κυβέρνηση Παπαδήμου έχει ήδη συμφωνήσει και για τα δύο. Με άλλα λόγια, ενώ μέχρι πριν από δύο χρόνια όλο το ελληνικό χρέος υπαγόταν στο ελληνικό δίκαιο, θα γυρίσει στο βρετανικό. Οι δανειστές θα μπορούν να βάλουν στο χέρι περιουσιακά στοιχεία και έσοδα του ελληνικού κράτους, τη στιγμή που αυτό δεν θα μπορεί να ικανοποιήσει στοιχειώδεις ανάγκες του πληθυσμού.
Οι επιπτώσεις της αλλαγής θα είναι ακόμα πιο καταστροφικές στην καθόλου απίθανη περίπτωση που και αυτό το πρόγραμμα ναυαγήσει και η Ελλάδα βρεθεί εκτός Ευρωζώνης. Εάν το χρέος υπαγόταν στο ελληνικό δίκαιο, βασίμως πιθανολογούμε ότι τα ελληνικά δικαστήρια, που θα έκριναν, θα αποφάσιζαν ότι το χρέος θα μεταφερόταν σε νέες δραχμές. Αυτό σημαίνει ότι το χρέος θα υφίστατο υποτίμηση ακριβώς όσο και η νέα δραχμή και θα υφίστατο κάθε χρόνο πρόσθετο κούρεμα αναλόγως του ντόπιου πληθωρισμού.
Με την υπαγωγή του χρέους στο βρετανικό δίκαιο, βασίμως πιθανολογούμε ότι το χρέος θα παραμείνει σε ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι θα διπλασιαστεί λόγω της αναπόφευκτης υποτίμησης της νέας δραχμής. Με άλλα λόγια, η κυβέρνηση Παπαδήμου θα έχει καταφέρει στην ολιγόμηνη θητεία της να ολοκληρώσει το καταστροφικό έργο της κυβέρνησης Παπανδρέου, καθιστώντας την Ελλάδα έρμαιο των δανειστών της για πολλά πολλά χρόνια.
