Η βιομηχανία της Ευρώπης «μετανάστευσε» ανατολικά
PAUL TAYLOR/REUTERS
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr/)
Κάποτε η «καρδιά» της βιομηχανίας στην Ευρώπη απλωνόταν από το Μάντσεστερ της Βρετανίας στο Μιλάνο της Ιταλίας. Σήμερα έχει μετακινηθεί προς την Ανατολική Ευρώπη με πολιτικό επίκεντρο τη Γερμανία.
Η ευρωπαϊκή βιομηχανία είχε χαρακτηριστεί ως μια «Μπλε Μπανάνα» το 1989, το έτος που κατέρρευσε το τείχος του Βερολίνου, με αφορμή τη μελέτη του Γάλλου γεωγράφου Ρότζερ Μπρουνέτ. Ο κ. Μπρουνέτ είχε εντοπίσει μια τεράστια βιομηχανική έκταση, αντιληπτή από το Διάστημα το βράδυ. Ηταν μια φωταγωγημένη λωρίδα που ξεκινούσε από την Αγγλία και κατέληγε στην Ιταλία, διασχίζοντας την Ολλανδία, το Βέλγιο, τη Δυτική Γερμανία και την Ελβετία. Ο κ. Μπρουνέτ είχε τότε εκφράσει την ανησυχία ότι η Γαλλία έτεινε να αποκλειστεί από αυτήν την τεράστια βιομηχανική λωρίδα λόγω του κεντρικού σχεδιασμού που χαρακτήριζε την οικονομία της χώρας, με κίνδυνο να αφανιστεί ολοκληρωτικά. Είκοσι πέντε χρόνια μετά, ο βιομηχανικός χάρτης της Ευρώπης έχει μεταλλαχθεί σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό. Σήμερα λαμβάνει το σχήμα μιας ποδοσφαιρικής μπάλας με επίκεντρο τη Νότια Γερμανία, που απλώνεται στην Πολωνία, την Ουγγαρία, την Τσεχία, τη Σλοβακία, την Αυστρία και τη Ρουμανία.
«Εχει υπάρξει μια τεράστια μετατόπιση και συγκέντρωση της βιομηχανίας προς την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη», παρατηρεί ο Μάικλ Λάντεσμαν, επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Οικονομικών Σπουδών στη Βιέννη. Χώρες του πρώην ανατολικού συνασπισμού που εντάχθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ενωση το 2004 και το 2007 έχουν εξελιχθεί στην επέκταση μιας αλυσίδας παραγωγής που ξεκινάει από τη Γερμανία. Δεν προμηθεύουν πλέον μόνον εξαρτήματα και εξοπλισμό, αλλά έχουν αναλάβει τη συναρμολόγηση αυτοκινήτων και ορισμένων μηχανημάτων της βαριάς βιομηχανίας.
Η απασχόληση στον μεταποιητικό κλάδο έχει υποχωρήσει παντού στην Ευρώπη, αλλά η μεγαλύτερη μείωση εντοπίζεται στη Βρετανία, στη Γαλλία και στο Βέλγιο, με την οικονομική κρίση που προκλήθηκε από την κατάρρευση της Lehman Brothers το 2008 να επιταχύνει αυτήν την τάση στο πλαίσιο της «παγκοσμιοποίησης της αλυσίδας προσφοράς». Αυτή η αλλαγή γίνεται αισθητή από το μερίδιο αγοράς κάθε κράτους-μέλους στην Ευρωπαϊκή Ενωση (Ε.Ε). Η περιοχή της «χρυσής ποδοσφαιρικής μπάλας» -Γερμανία, Ολλανδία, Τσεχία, Σλοβακία και Ρουμανία- αύξησε το μερίδιό της στην αγορά της Ε.Ε. κατά 5,3% από το 2004 μέχρι το 2013. Το μεγαλύτερο όφελος προκύπτει για τη Γερμανία, με άνοδο κατά 2,2%.
Την ίδια περίοδο, η περιοχή του «Ατλαντικού Τόξου», όπου ενσωματώνεται η Βρετανία, η Γαλλία, η Ιρλανδία, η Βρετανία, η Γαλλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία, είδε το μερίδιό της στην ενιαία αγορά των 28 κρατών-μελών της Ε.Ε. να μειώνεται κατά 4,4%. Η μεγαλύτερη πτώση παρατηρείται στην Ισπανία και τη Βρετανία, ενώ το μερίδιο της Ιταλίας έχει μειωθεί κατά 1,7%.
Η σημασία αυτής της αλλαγής είναι ένα θέμα με διαφορετικές διαστάσεις. Εως έναν βαθμό, οι θέσεις εργασίας στον βιομηχανικό κλάδο έχουν αντικατασταθεί από την ανάπτυξη του κλάδου παροχής υπηρεσιών σε επιχειρήσεις, ιδιαίτερα στη Βρετανία που έχει πάρει τη σκυτάλη από τη Γαλλία ως η δεύτερη ισχυρότερη οικονομία στην Ευρώπη. Οι θέσεις εργασίας στη μεταποίηση των ανεπτυγμένων οικονομιών έχουν πολύ υψηλότερα κριτήρια, ενώ αυτές που απαιτούν λιγότερες ικανότητες έχουν μετακινηθεί σε περιοχές με χαμηλότερο κόστος εργασίας.
