Οι «βλέψεις» της Μόσχας στην Αθωνική Πολιτεία
ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΖΙΜΑΣ
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr/)
Την περασμένη εβδομάδα ρωσική αντιπροσωπεία με επικεφαλής υψηλόβαθμο ιερωμένο πέρασε στο Αγιον Ορος και μετέβη στις Καρυές.
Της αποστολής ηγείτο το «δεξί χέρι» του Πατριάρχη Μόσχας και Πασών των Ρωσιών, μητροπολίτης Βολοκολάμσκ, κ. Ιλαρίων, τον οποίο συνόδευε και ο νομικός σύμβουλος του επιχειρηματία Ιβάν Σαββίδη, Γ. Γκουροβανίδης. Οι Ρώσοι ήρθαν για να συζητήσουν με τις αγιορείτικες αρχές το πλαίσιο των εορταστικών εκδηλώσεων που σχεδιάζουν για τη συμπλήρωση, το 2016, χιλιετούς παρουσίας του «ρωσικού μοναχισμού» στον Αθω.
Το Πατριαρχείο Μόσχας, αλλά και το Κρεμλίνο, εργάζονται πυρετωδώς με στόχο να αναδείξουν σε παγκόσμιο θρησκευτικό, πολιτιστικό αλλά και με εθνικές για τους Ρώσους προεκτάσεις γεγονός, τους εορτασμούς που πρόκειται να οργανώσουν στη Μόσχα οι ίδιοι και στο Αγιον Ορος οι αρχές του. Ενδεικτικό της διάστασης που θέλουν να δώσουν είναι το γεγονός ότι πλην της οργανωτικής επιτροπής του Ρωσικού Πατριαρχείου, τη δική του επιτροπή έχει συγκροτήσει και το Κρεμλίνο, με προεδρεύοντα τον σύμβουλο του Πούτιν, Αλεξέι Μπέλοφ.
Εκ πρώτης όψεως όλα φαντάζουν ως μια εσωτερική υπόθεση της Ορθόδοξης Εκκλησίας και ίσως έτσι να ήταν εάν στο Φανάρι και σε ιστορικούς και εκκλησιαστικούς κύκλους, όπως και σε μερίδα της αγιορείτικης κοινωνίας, δεν ήταν διάχυτη η καχυποψία περί «ρωσικών βλέψεων» στον Αθω, καθώς και για τη διαρκή αμφισβήτηση από τη Μόσχα του οικουμενικού χαρακτήρα του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως.
Οι Ρώσοι επιδιώκουν ο εορτασμός στο Αγιον Ορος να οργανωθεί από την Ιερά Κοινότητα και να λάβει παναγιορείτικο χαρακτήρα, με εκδηλώσεις όχι μόνο στο «ρωσικό» μοναστήρι, αλλά και στις Καρυές, θεωρώντας πως με αυτό τον τρόπο θα αποδοθούν οι δέουσες τιμές στον «ρωσικό μοναχισμό», στον «ρωσικό Αθω...». Μόνο που τόσο το Οικουμενικό Πατριαρχείο, στο οποίο υπάγεται το Αγιον Ορος, όσο και η Ιερά Κοινότητα, δεν δείχνουν να συμφωνούν με το πλαίσιο στο οποίο οι Ρώσοι επιδιώκουν να γίνει ο εορτασμός, καθώς δεν υιοθετούν επ’ ουδενί, ούτε τα περί «ρωσικού μοναχισμού», ούτε βεβαίως τη θεωρία του «ρωσικού Αθω», που θεωρούν ότι εντέχνως καλλιεργείται στη ρωσική συλλογική εθνικοθρησκευτική συνείδηση. Οπως τόνιζε εμφατικά στην «Κ» αγιορείτικη πηγή, «δεν υπάρχει ρωσικός μοναχισμός σε ρωσικό Αθω, υπήρξαν και υπάρχουν Ρώσοι μοναχοί στον αγιορείτικο μοναχισμό, στον ελληνικό Αθω».
Ψιλά γράμματα θα πει κανείς. Οχι ακριβώς, λένε όσοι διαβάζουν προσεκτικά την ιστορία και επιμένουν να υποστηρίζουν τα περί «ιστορικών βλέψεων» της Ρωσίας στον Αθω, μέσω του μοναχισμού. Επικαλούνται μάλιστα τη «μάχη» που είχε δώσει η ρωσική διπλωματία στη σύνοδο των πρεσβευτών στις 29 Ιουλίου του 1913 στο Λονδίνο, για να μην κατοχυρωθεί στην ελληνική επικράτεια το Αγιον Ορος και να παραμείνει «αυτόνομο, ανεξάρτητο και ουδέτερο». Οι ίδιοι επισημαίνουν τις διαρκείς και ανοιχτές πιέσεις του Πατριαρχείου Μόσχας προς το Φανάρι, αλλά και τις Καρυές να ανοίξουν τις «πύλες» του Ορους για αθρόα είσοδο Ρώσων μοναχών, την οποία όμως δεν θεωρούν καθόλου αθώα.
Ο ίδιος ο κ. Ιλαρίων μάλιστα, που τώρα διαπραγματεύεται τους εορτασμούς, είχε πρόσφατα εκτοξεύσει -προφανώς τη αδεία του παντοδύναμου προϊσταμένου του- βολές κατά του Φαναρίου ότι εμποδίζει την έλευση συμπατριωτών του μοναχών στον Αθω. Το γεγονός προκάλεσε την αντίδραση του κ.κ. Βαρθολομαίου, ο οποίος προς απάντηση, σε επιστολή του προς την Ιερά Κοινότητα, έκανε λόγο για «επιχείρηση ιδιότυπης “αυτονόμησης” του Αγίου Ορους και αλλοίωσης του χαρακτήρα του μέσα από την αθρόα προσέλευση αλλοδαπών μοναχών» και ζήτησε να μπει «πλαφόν» 10% στους αλλοδαπούς επί του συνόλου του μοναχικού πληθυσμού.
Αν σε όλα αυτά προστεθεί και η συστηματική υπονόμευση από τη Μόσχα των πρωτείων του Οικουμενικού Πατριαρχείου, γίνεται αντιληπτό ότι οι συζητήσεις για τους εορτασμούς δεν διεξάγονται με ούριους ανέμους. Δεν είναι εξάλλου άνευ σημασίας το γεγονός ότι μέχρι στιγμής το Φανάρι παρακολουθεί μακρόθεν και σιωπώντας.
Ομως οι Ρώσοι «φλέγονται» να βρεθεί κοινή φόρμουλα, καθώς δεν νοούνται εορτασμοί και μάλιστα λαμπροί για τη μακρόχρονη παρουσία τους στον Αθω, χωρίς αγιορείτικη συμμετοχή και όπως ανέφερε στην «Κ» άλλη πηγή, προσκείμενη στην Ιερά Κοινότητα, στις συναντήσεις των δύο πλευρών στις Καρυές τα ακανθώδη αυτά ζητήματα παρακάμφθηκαν στην κοινή διαπίστωση ότι «δεν ωφελεί κανέναν να λέγονται τέτοια πράγματα...». Μάλιστα, η υπό τον κ. Ιλαρίωνα επιτροπή, ενισχυμένη με «τεχνοκράτες», αναμένεται να επιστρέψει στις Καρυές μετά το Πάσχα για να καθοριστούν οι εκδηλώσεις που θα γίνουν τον Μάιο του 2016, σε κάποια εκ των οποίων θεωρείται βέβαιο -εκτός απροόπτου βεβαίως- ότι θα παραστεί και ο Βλαντιμίρ Πούτιν.
Και το «Αξιον Εστί» να ταξιδέψει Ρωσία
Οι Ρώσοι εκτός από τις εκδηλώσεις στον Αθω και προκειμένου να αναβαθμίσουν τις δικές τους γιορτές στη Μόσχα, θέλουν από τους αγιορείτες και την εικόνα της Παναγίας του «Αξιον Εστί» και εδώ αρχίζουν τα πιο δύσκολα. Για να βγει από το Ορος αυτό το εμβληματικό κειμήλιο απαιτείται όχι μόνο άδεια της Διπλής Σύναξης της Ιεράς Κοινότητας, αλλά και του Οικουμενικού Πατριαρχείου και του υπουργείου Πολιτισμού. Θα εγκρίνει την έξοδο της εικόνας ο κ.κ. Βαρθολομαίος δεδομένων των ψυχρών σχέσεων με τον Πατριάρχη Κύριλλο; Και το σπουδαιότερο, πώς θα εκληφθεί μια τέτοια κίνηση με τόσο ισχυρούς συμβολισμούς, από Ευρωπαίους και Αμερικανούς, εάν εξακολουθούν μέχρι τότε να ισχύουν οι κυρώσεις εις βάρος της Ρωσίας για το ουκρανικό ζήτημα;
Οι Ρώσοι πάντως «στρώνουν με ρούβλια» την πλατεία στις Καρυές για να πάρουν την εικόνα στη Μόσχα και σύμφωνα με εξακριβωμένες πληροφορίες, ο άνθρωπος που έκανε τις πρώτες κρούσεις στους αγιορείτες, από πέρυσι κιόλας, ήταν στενός συνεργάτης του Πούτιν και πρόεδρος πανίσχυρου ρωσικού κρατικού οργανισμού, που μάλιστα διεκδικεί την αγορά δικής μας υπό αποκρατικοποίηση δημόσιας επιχείρησης. Σε μία από τις επισκέψεις του στο Αγιον Ορος, ο «λαϊκός» αυτός φέρεται να προσέφερε ως «ευλογία» για λογαριασμό της Μόσχας το ποσό του ενός εκατομμυρίου ευρώ για κάθε μοναστήρι στην περίπτωση που εγκριθεί η μεταφορά της εικόνας. Το θέμα του πιθανού ταξιδιού τής εικόνας πάντως δεν ετέθη προς συζήτηση στην Ιερά Κοινότητα καθώς, όπως έλεγαν στην «Κ» πηγές της, δεν έχει υπάρξει επίσημο αίτημα από τη Ρωσική Εκκλησία. Οι αγιορείτες όμως, έχοντας στο DNA τους την «παράδοση» της βυζαντινής διπλωματίας, ξέρουν να διαπραγματεύονται σκληρά.
