Εκρηκτικό κοκτέιλ απειλεί την τουρκική οικονομία
ΡΟΥΜΠΙΝΑ ΣΠΑΘΗ
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr)
Σε ένα κλίμα εντεινόμενης πολιτικής πίεσης από τον Τούρκο πρόεδρο, αλλά και κλιμακούμενης ανησυχίας για την ελεύθερη πτώση της τουρκικής λίρας, η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας μείωσε στο 4,5% από το 7,5% το επιτόκιο προθεσμιακής κατάθεσης εβδομάδας σε δολάρια.
Με αυτήν την κίνηση, πέτυχε να σταθεροποιήσει προς το παρόν την τουρκική λίρα στις 2,5930 λίρες στο ένα δολάριο μετά μία εβδομάδα ελεύθερης πτώσης της. Η κίνηση, όπως και η μείωση του βασικού επιτοκίου κατά 50 μονάδες βάσης που έχει προηγηθεί προ ολίγων ημερών και έχει κριθεί ανεπαρκής από τον Τούρκο πρόεδρο, έπεται των επίμονων πιέσεων του Ταγίπ Ερντογάν που ενόψει των εκλογών, επιζητεί μια άκρως αναπτυξιακή νομισματική πολιτική, προσβλέποντας σε τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης.
Εχει προηγηθεί σημαντική επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης και εκτιμάται ότι για το σύνολο του περασμένου έτους δεν υπερέβη το 3%, ρυθμός που σαφώς υπολείπεται εκείνων της προηγούμενης δεκαετίας που εδραίωσαν τη δημοφιλία του Τούρκου προέδρου. Οι πιέσεις του Ταγίπ Ερντογάν έχουν προκαλέσει τριβές στις σχέσεις του με τον επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας, Ερντέμ Μπαστσί, που τάσσεται κατά μιας περαιτέρω χαλάρωσης, καθώς ο πληθωρισμός στην Τουρκία έφθασε τον Φεβρουάριο στο 7,44%, υπερβαίνοντας αισθητά τον στόχο του 5%.
Οικονομικοί και πολιτικοί αναλυτές έχουν επικρίνει την προεκλογική ρητορική του Τούρκου προέδρου, που έφθασε στο σημείο να κατηγορεί τον Ερντέμ Μπαστσί για εθνική προδοσία.
Εχοντας χάσει από την αρχή του χρόνου περισσότερο από το 10% της αξίας της έναντι του δολαρίου, η τουρκική λίρα είχε υποχωρήσει σε ιστορικά χαμηλά εν μέσω πολιτικής αβεβαιότητας όχι για την έκβαση των επικείμενων εκλογών, καθώς σε αυτές αναμένεται να επικρατήσει με άνεση ο νυν πρόεδρος, αλλά για το είδος των πολιτικών ανατροπών που σχεδιάζει και τις άγνωστες συνέπειες που αυτές ενδέχεται να συνεπάγονται για την οικονομία της Τουρκίας.
Δεδομένου ότι το 90% του χρέους των τουρκικών επιχειρήσεων είναι σε ξένο νόμισμα, η αποδυνάμωση της τουρκικής λίρας εγκυμονεί μεγάλους κινδύνους για την Τουρκία. Επιχειρώντας, έτσι, να καθησυχάσει την ανησυχία των επενδυτών την περασμένη εβδομάδα ο πρωθυπουργός Αχμέτ Νταβούτογλου μετέβη μαζί με τον υπουργό Οικονομικών και αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Αλί Μπαμπατσάν και το οικονομικό του επιτελείο στη Νέα Υόρκη, όπου και είχε επαφές με εκπροσώπους των Goldman Sachs, Citi, Bank of America και Merrill Lynch, καθώς και με διαχειριστές διαφόρων επενδυτικών fund.
Οι κραδασμοί που απειλούν την οικονομία της γειτονικής χώρας εκδηλώνονται σε μια στιγμή που θα έπρεπε να επωφελείται από την πτώση της τιμής του πετρελαίου και το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, όπως είχε επωφεληθεί από το αντίστοιχο πρόγραμμα της αμερικανικής Federal Reserve. Πολλές είναι οι ενδείξεις που κατατείνουν στο συμπέρασμα ότι έχουν παρέλθει οι καλές εποχές για την οικονομία της Τουρκίας, καθώς από την άνοιξη του 2013 και την απόφαση της αμερικανικής Federal Reserve να προαναγγείλει τον τερματισμό του δικού της προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης η γειτονική χώρα άρχισε να εγκαταλείπεται από τα κερδοσκοπικά κεφάλαια, που επί χρόνια χρηματοδοτούσαν τα ελλείμματά της. Ηταν αυτά τα κεφάλαια που σε συνδυασμό με το άκρως χαμηλό κόστος του δανεισμού και τη ραγδαία πιστωτική επέκταση οδήγησαν αφ’ ενός στην εκτίναξη των τιμών των περιουσιακών στοιχείων στη γείτονα χώρα και αφ’ ετέρου σε ένα είδος «φούσκας» ολόκληρη την οικονομία της. Ο δανεισμός στον ιδιωτικό τομέα της Τουρκίας σχεδόν τετραπλασιάστηκε από το 2008, όταν το πραγματικό ΑΕΠ της χώρας αυξήθηκε κατά περίπου 1/3 και σημαντική μερίδα αυτής της ανάπτυξης οφειλόταν σε δανεισμό.
Στα βήματα της... Ελλάδας
Προ ολίγων ημερών, η Standard & Poor’s προειδοποίησε για τον κίνδυνο να επηρεασθεί το χρηματοπιστωτικό σύστημα της χώρας από τις πολιτικές εντάσεις. Σε ό,τι αφορά το ΑΕΠ της Τουρκίας, αποτελείται κατά περίπου 70% από τις καταναλωτικές δαπάνες, που έχουν χρηματοδοτηθεί σε μεγάλο βαθμό από δανεισμό, όπως και πολλοί άλλοι τομείς της τουρκικής οικονομίας. Είναι ενδεικτικό ότι μετά το 2010 τα δάνεια που έχουν χορηγήσει οι μεγαλύτερες τράπεζες της χώρας έχουν σημειώσει αύξηση της τάξης του 80%. Καίριο πρόβλημα για την τουρκική οικονομία είναι, πάντως, το εξωτερικό χρέος της χώρας καθώς μεγάλος μέρος του, τουλάχιστον το 1/3 που ανέρχεται σε 129 δισ. δολάρια, λήγει στη διάρκεια του τρέχοντος έτους. Το βραχυπρόθεσμο χρέος της Τουρκίας υπερβαίνει τα συναλλαγματικά της διαθέσιμα. Σημειωτέον ότι το εξωτερικό χρέος της Τουρκίας, τόσο το βραχυπρόθεσμο όσο και το μακροπρόθεσμο, έχουν αυξηθεί την τελευταία πενταετία με ρυθμούς πολύ ταχύτερους από εκείνους της οικονομίας.
