Κι όμως οι οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης προειδοποίησαν εγκαίρως για την κρίση χρέους
Της Κατερίνας Σώκου
(Πηγή : http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_1_15/05/2011_442209. Δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή της Κυριακής στις 15.5.2011)
Δώδεκα υποβαθμίσεις της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας, οι περισσότερες κατά πολλές βαθμίδες, διαγράφουν την καθοδική πορεία της χώρας όλο και βαθύτερα στην κρίση χρέους από το 2009 έως σήμερα.
Μαζί με αρκετές ακόμη προειδοποιήσεις για επικείμενες αρνητικές αναθεωρήσεις του χρέους, συνθέτουν ένα σκηνικό υψηλής αβεβαιότητας για τους επενδυτές των ελληνικών ομολόγων. Υπό αυτό το πρίσμα, και με τα ελληνικά ομόλογα να αξιολογούνται πλέον ως «σκουπίδια» (junk) και από τους τρεις μεγάλους οίκους Moody’s, Standard & Poor’s και Fitch Ratings, δεν είναι να απορεί κανείς που το 85% των επενδυτών προβλέπει αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους σε δημοσκόπηση του Bloomberg.
Οι οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης έχουν κατηγορηθεί για τον ρόλο τους στην κρίση χρέους της Ευρωζώνης, και ιδιαίτερα της Ελλάδας. Το υπουργείο Οικονομικών, μάλιστα, συνηθίζει να απαντά σε κάθε υποβάθμιση με καταγγελίες περί άκαιρης ή μη τεκμηριωμένης απόφασης, η οποία είτε δεν βασίζεται σε νέα δεδομένα είτε βιάζεται να κρίνει τα αποτελέσματα των προσπαθειών.
Έχοντας κατηγορηθεί ότι δεν προειδοποίησαν εγκαίρως για τα τοξικά προϊόντα που οδήγησαν στη χρηματοπιστωτική κρίση, οι οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης ήταν ίσως υπερβολικοί στην προσπάθειά τους να προειδοποιήσουν για τους κινδύνους που παρουσίαζε το ελληνικό χρέος. Ο ζήλος τους έθρεψε τον αυξανόμενο πανικό των επενδυτών, ενώ η δύναμή τους έχει προκαλέσει προβληματισμό μεταξύ των Ευρωπαίων αξιωματούχων.
Ανατρέχοντας στο αρχείο της «Κ», όμως, είναι σαφές ότι οι οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης είχαν προειδοποιήσει εγκαίρως για τους δημοσιονομικούς κινδύνους. Πρώτη η S&P είχε μειώσει την πιστοληπτική ικανότητα της Ελλάδας στις αρχές του 2009, από Α σε Α-, λόγω των «προκλήσεων» που έθετε η οικονομική κρίση για τα ούτως ή άλλως προβληματικά δημοσιονομικά μεγέθη της χώρας. Αρκετά πριν από τις υποβαθμίσεις του Δεκεμβρίου 2009, εξάλλου, όταν και οι τρεις μεγάλοι οίκοι έσπευσαν να υποβαθμίσουν το ελληνικό χρέος ως αποτέλεσμα της σημαντικής προς τα πάνω αναθεώρησης του ελλείμματος, ο αναλυτής Πολ Ρόκινς της Fitch προειδοποιούσε με δηλώσεις του στην «Κ» για υποβαθμίσεις αν υπάρξουν «δημοσιονομικές εκπλήξεις», υπονοώντας υψηλότερο του αναμενόμενου έλλειμμα για το 2009. Και αυτό ήδη την επομένη των εκλογών, στις 11 Οκτωβρίου 2009.
Η αρχή της κατηφόρας
Πράγματι, όταν η «έκπληξη» ανακοινώθηκε, η Fitch ήταν η πρώτη που υποβάθμισε, στις 8 Δεκεμβρίου, το χρέος της Ελλάδας σε ΒΒΒ+, αξιολογώντας το για πρώτη φορά μετά δέκα χρόνια χαμηλότερα από την κατηγορία Α. Μία ημέρα πριν, η S&P είχε επίσης θέσει υπό αρνητική αξιολόγηση το χρέος της Ελλάδας, και στις 16 Δεκεμβρίου το υποβάθμισε επίσης στο ΒΒΒ+. Πριν κλείσει ο χρόνος, θα ακολουθούσε και η Moody’s. Παρά την ανησυχία που προκάλεσαν στις αγορές, αυτές οι υποβαθμίσεις ήταν κατά μία μόνο βαθμίδα, ενώ ο επόμενος γύρος των υποβαθμίσεων από τους τρεις οίκους δεν σημειώθηκε παρά τέσσερις μήνες μετά, τον Απρίλιο του 2010, όταν το ελληνικό δράμα ήταν σε πλήρη εξέλιξη και η προσφυγή στο ΔΝΤ φαινόταν η μόνη λύση πέρα από τη χρεοκοπία της χώρας. Στα τέλη Απριλίου, η S&P ήταν η πρώτη που υποβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα της Ελλάδας σε επίπεδο junk, ενώ τον Ιούνιο ακολούθησε και η Moody’s. Όσο για τη Fitch, προχώρησε σε αντίστοιχη κίνηση αρκετά αργότερα, φέτος τον Ιανουάριο, υποβαθμίζοντας το ελληνικό χρέος σε BB+.
Τέλος, ο γύρος υποβαθμίσεων αυτής της άνοιξης είδε τη Moody’s να μειώνει την αξιολόγησή της κατά τρεις βαθμίδες, στο B1, και τη S&P (σε δύο δόσεις) κατά τέσσερις, στο B, επίπεδα που είναι τα χαμηλότερα στην Ευρώπη. Φαίνεται μάλιστα ότι ο κύκλος δεν έχει κλείσει ακόμη, καθώς η αγορά αναμένει μία υποβάθμιση κατά αρκετές βαθμίδες και από τη μετριοπαθέστερη, μέχρι τώρα, Fitch.
