Tου Νίκου Κωνσταντάρα
(Πηγή : http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_1_30/04/2011_440597. Δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή της Κυριακής στις 01.5.2011)
Η εξέγερση των Αράβων αλλάζει την περιοχή μας και την ισορροπία δυνάμεων από το Μαρόκο έως το Ιράν. Ηδη φαίνονται και οι επιπτώσεις στην Ευρωπαϊκή Ενωση, όπου η στρατιωτική εμπλοκή στη Λιβύη και η εισροή προσφύγων από τη Βόρειο Αφρική προκαλούν πολιτικούς και κοινωνικούς τριγμούς, δείχνοντας το έλλειμμα πολιτικής και ψυχραιμίας στα ανώτατα ηγετικά κλιμάκια. Είμαστε στη στιγμή της έκρηξης και δεν γνωρίζουμε πώς και πού θα πέσουν τα κομμάτια που σήμερα βρίσκονται στον αέρα.
Η φωτιά που ξέσπασε στην Τυνησία και εξαπλώθηκε από τα δυτικά έως τα ανατολικά άκρα του αραβικού κόσμου, έως το Ιράν, διαφέρει από χώρα σε χώρα, αλλά τα ερωτήματα για το τελικό αποτέλεσμα είναι κοινά: η πολιτική χειραφέτηση που επιδιώκουν οι λαοί θα αντέξει μετά την πτώση των σημερινών καθεστώτων; Θα ακολουθήσουν εμφύλιοι πόλεμοι έως ότου οι διάφορες εθνικές, θρησκευτικές και πολιτικές ομάδες καταλήξουν σε νέες ισορροπίες; Θα αναβιώσει ο εθνικισμός, σε τοπικό ή και σε παναραβικό επίπεδο; Είτε οι χώρες βυθιστούν στο χάος είτε βρουν τον δρόμο προς τη σταθερότητα και την ευημερία, τι θα σημαίνει αυτό για την περιοχή μας – για την Ε. Ε., για τη διαμάχη Σαουδικής Αραβίας και Ιράν, για την πολυπράγμονα Τουρκία, για την παραλυμένη Ελλάδα; Πώς θα επηρεαστούν το Ισραήλ και οι Παλαιστίνιοι; Θα στερηθεί ερείσματα η Αλ Κάιντα ή θα στεριώσει μέσα στην αναταραχή;
Σήμερα, οι εξεγέρσεις μπορούν να ταξινομηθούν σε αυτές που οδήγησαν στην πτώση της μακρόχρονης ηγεσίας (Τυνησία και Αίγυπτος) χωρίς να γνωρίζουμε ποιο θα είναι το μελλοντικό καθεστώς· αυτές που είναι σε εξέλιξη (Λιβύη, Συρία, Υεμένη) και που θα οδηγήσουν σε σημαντικές πολιτικές αλλαγές· στις λανθάνουσες (Σαουδική Αραβία, Αλγερία, Μαρόκο, Ιορδανία, Μπαχρέιν), όπου οι εξεγέρσεις ελέγχονται ακόμη με ένα συνδυασμό καταστολής και γενναιόδωρων παροχών.
Αυτή την ώρα, η Συρία και η Λιβύη βρίσκονται στο καμίνι. Ο, τι συμβεί σε αυτές θα καθορίσει τις εξελίξεις. Το μέλλον της Συρίας θα κρίνει τις εξελίξεις στον Λίβανο, στην Ιορδανία, και, σε μεγάλο βαθμό, στο Ιράν – το οποίο, ενώ δεν είναι αραβική χώρα, καθοδηγεί τους σιίτες Αραβες και βασίζεται στη συμμαχία του με τη Συρία για την εξάπλωση της επιρροής του στον αραβικό κόσμο και στη διένεξη Ισραήλ - Παλαιστινίων. Αν ανατραπεί ο πρόεδρος Ασαντ από το ίδιο το κοσμικό καθεστώς του, ίσως να μην αλλάξουν πολύ οι σχέσεις της χώρας με τους γείτονες και ίσως συνεχίζει να στηρίζει την παλαιστινιακή οργάνωση Χαμάς· αν, όμως, αυξήσουν την επιρροή τους οι σουνίτες μουσουλμάνοι της Συρίας, ίσως χάσει επιρροή το Ιράν, διαταραχθεί ο Λίβανος και αποσταθεροποιηθεί η Ιορδανία. Η ξαφνική διευθέτηση των διαφορών της Χαμάς με τη Φατάχ του προέδρου Αμπάς την Τετάρτη δείχνει ότι και οι δύο παλαιστινιακές οργανώσεις αισθάνονται αποδυναμωμένες. Η Φατάχ έχασε τη στήριξη του Χόσνι Μουμπάρακ, η Χαμάς δεν γνωρίζει αν θα έχει τη στήριξη της Δαμασκού για πολύ (η οποία, πνίγοντας τις διαδηλώσεις στο αίμα, ήδη πρέπει να έχει χάσει μεγάλο μερίδιο της επιρροής της στον αραβικό κόσμο).
Οι Παλαιστίνιοι, τους οποίους χώριζε μίσος βαθύ και αίμα για πολλά χρόνια, απέδειξαν (όσο κρατήσει) την πανάρχαια αλήθεια ότι οι διαμάχες σταματούν όταν και οι δύο πλευρές αισθάνονται ότι αποδυναμώνεται η θέση τους. Το Ισραήλ, παρότι έχασε και αυτό τη στήριξη του Μουμπάρακ και της Τουρκίας, και δεν μπορεί να είναι σίγουρο για την επ’ αόριστον στήριξη του προέδρου Ομπάμα, δεν φαίνεται έτοιμο για τους συμβιβασμούς που ίσως οδηγούσαν σε μια ευρύτερη νομιμοποίηση της χώρας στα μάτια του μουσουλμανικού κόσμου και σε βιώσιμη λύση του παλαιστινιακού προβλήματος. Ισως το ενιαίο μέτωπο των Παλαιστινίων (χωρίς την άρνηση της Χαμάς να αναγνωρίσει το Ισραήλ), οδηγήσει προς κάποια λύση.
Στη Λιβύη δοκιμάζεται όχι μόνο η αντοχή του Μουαμάρ Καντάφι και της ηγετικής ομάδας του στους βομβαρδισμούς του ΝΑΤΟ, όχι μόνο η αντοχή των αντικαθεστωτικών στις επιθέσεις του καθεστώτος, αλλά και η σοβαρότητα της Ε. Ε. Ανησυχία μόνο μπορούν να προκαλούν η σπουδή της Γαλλίας να αναγνωρίσει τους αντικαθεστωτικούς, η γνωστή πλέον βραδυκινησία της Γερμανίας να πάρει όποια θέση και ο πανικός των Ιταλών και Γάλλων όταν βρέθηκαν αντιμέτωποι με πρόσφυγες από τη Β. Αφρική και ζήτησαν την αναμόρφωση της συνθήκης περί ανοικτών συνόρων.
Μέσα σε αυτόν τον κουρνιαχτό, είναι τραγικό ότι η Ελλάδα, αυτή η νησίδα σταθερότητας, δεν μπορεί να δημιουργήσει νέες οικονομικές και πολιτικές δομές, να οραματιστεί τη θέση της στο μέλλον.
