Παράδειγμα για όλους η Νορβηγία
Tης Kατερίνας Σώκου
Ο χαμένος παράδεισος της Νορβηγίας». «Η Νορβηγία χτυπήθηκε στην καρδιά».
«Τέλος εποχής για το νορβηγικό μοντέλο». Μετά τη διπλή επίθεση της 22ας Ιουλίου
που κόστισε τη ζωή σε 76 άτομα, υπάρχει μια σπουδή στους τίτλους του
αγγλοσαξονικού τύπου να αναγγείλουν τον θάνατο του μοντέλου οργάνωσης της
σκανδιναβικής χώρας, που χαρακτηρίζεται από κοινωνική συνοχή, αλληλεγγύη και
ανεκτικότητα.
Απαντώντας σε ένα συλλυπητήριο μήνυμα, μια Νορβηγίδα φίλη διατυπώνει τις
ενστάσεις της: «Οι τρομερές πράξεις αυτού του τρομοκράτη δεν πρέπει να
καταστρέψουν -και δεν θα καταστρέψουν- τον νορβηγικό παράδεισο. Η ενότητα του
λαού και η ευρεία σύμπνοια στις κεντρικές, δημοκρατικές και ανοιχτές, αξίες της
Νορβηγίας το καταδεικνύουν». Αν και περιγράφει «το σοκ και το πένθος» στο οποίο
βυθίστηκε η χώρα, σημειώνει την περηφάνια της για τον τρόπο που χειρίζονται το
θέμα ο πρωθυπουργός και οι λοιποί πολιτικοί, καθώς και οι Νορβηγοί πολίτες.
Οι διακόσιες χιλιάδες άνθρωποι που συγκεντρώθηκαν στην εκδήλωση μνήμης για τα
θύματα των επιθέσεων τη Δευτέρα στο Οσλο, μια πόλη ενός εκατομμυρίου κατοίκων,
επέδειξαν σε τι βαθμό αυτές οι αξίες είναι συνυφασμένες με τη νορβηγική
κοινωνία. Πρόκειται για ιδανικά που μοιράζονταν τα νεαρά παιδιά που έχασαν τη
ζωή τους στην κατασκήνωση του νησιού Ουτόγια, όπως δείχνουν τα μηνύματα φίλων
και γνωστών τους στο Διαδίκτυο. Αλλά σε καμία περίπτωση δεν περιορίζονται στο
κόμμα το οποίο υποστήριζαν.
Ετυχε κάποτε να βρεθώ σε γεύμα στο σπίτι ενός στελέχους νορβηγικής
ενεργειακής εταιρείας, με τη σύζυγο και τα παιδιά του. Μεταξύ τους ήταν και ένας
νεαρός με διανοητικά προβλήματα - τον είχαν υιοθετήσει ώστε να συμβάλλουν στην
ομαλή κοινωνικοποίησή του, στο πλαίσιο κάποιου προγράμματος της πρόνοιας. Αν
αυτό δεν είναι δείγμα κοινωνικής συνείδησης, τι είναι; Υπάρχει μια θεωρία ότι η
ισχυρή παράδοση της αλληλεγγύης οφείλεται στους σκληρούς χειμώνες της χώρας,
κατά τους οποίους οι Νορβηγοί ήταν αναγκασμένοι να βασίζονται στους γείτονές
τους για βοήθεια - κάποιες φορές και για την ίδια την επιβίωσή τους. Ανεξαρτήτως
της πηγής του, πάντως, το ψυχικό σθένος με το οποίο αντιμετωπίζουν τη σημερινή
τραγωδία είναι εντυπωσιακό. Πρόκειται για ένα λιγότερο γνωστό χαρακτηριστικό των
απογόνων των Βίκινγκς, σε σχέση με τη φημισμένη φυσική αντοχή τους στις
κακουχίες.
Οσο για τον δράστη της επίθεσης, που επιτέθηκε στις αξίες της χώρας του,
δηλώνει αθώος. Δεν θεωρεί ότι διέπραξε έγκλημα, αλλά ότι «προστάτεψε την Ευρώπη
από την πολυπολιτισμικότητα του μαρξισμού και το Ισλάμ». Σε αυτή τη στάση του,
μάλιστα, θυμίζει άλλους τρομοκράτες, Ελληνες, που από την άλλη άκρη του
πολιτικού φάσματος δεν αναγνωρίζουν τα δικαστήρια, καταλογίζοντάς τους ότι
«συμπυκνώνουν τον κυρίαρχο κώδικα αξιών της κοινωνίας», στις οποίες
εναντιώνονται με τις πράξεις τους.
Στη Νορβηγία, η αντίδραση του πρωθυπουργού Γιενς Στόλτενμπεργκ ήταν ενωτική,
καθώς ζήτησε από τους συμπατριώτες του να μην απαντήσουν «με μίσος και εκδίκηση,
αλλά με μια νέα έμπνευση για συμμετοχή στις κοινότητές μας, στην ψήφο, στη
δημοκρατία». Οι αρχές μιας ανοιχτής και δημοκρατικής κοινωνίας πρέπει να
επικρατήσουν, τόνισε, προσθέτοντας ότι όλοι πρέπει να συνεργασθούμε για τη
διαμόρφωση της Νορβηγίας μετά την 22α Ιουλίου 2011. «Φοβόμουν ότι οι επιθέσεις
θα είχαν ως αποτέλεσμα να επιφέρουν συγκρουσιακές συμπεριφορές... Αντίθετα, ο
Στόλτενμπεργκ υπογράμμισε τις αρχές της αλληλεγγύης και της συνοχής», δηλώνει ο
Κιελ Λαρς Μπέργκε, καθηγητής ρητορικής στο Πανεπιστήμιο του Οσλο.
Οσο για τη Νορβηγίδα φίλη (η οποία, παρεμπιπτόντως, φέτος θα κάνει τις
διακοπές της στην Ελλάδα, σε μια ακόμη ένδειξη αλληλεγγύης, αυτή τη φορά προς τη
δοκιμαζόμενη ελληνική οικονομία) κλείνει το σύντομο μήνυμά της με μία ευχή:
«Είθε να μακροημερεύσει ο νορβηγικός παράδεισος». Η νορβηγική κοινωνία συνεχίζει
να εργάζεται γι’ αυτό. Η δική της 11η Σεπτεμβρίου δεν φαίνεται ότι θα την
αλλάξει. Το σθένος που επιδεικνύει αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση.
