Ο οικονομολόγος Τζέφρι Σακς εξηγεί τους τρόπους για να βγει η χώρα από το αδιέξοδο
Συνέντευξη στην Κατερίνα Σώκου
(Πηγή : http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_1_02/07/2011_447934. Δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή της Κυριακής στις 03.7.2011)
Εχοντας υιοθετήσει τα νέα μέτρα, η Ελλάδα «μπορεί πλέον να επιμείνει ώστε και οι Ευρωπαίοι εταίροι της να υιοθετήσουν με τη σειρά τους μέτρα για να τη βοηθήσουν». Αυτό δηλώνει στην «Κ» ο Τζέφρι Σακς, επιφανής οικονομολόγος, διευθυντής του Earth Institute του Πανεπιστημίου Columbia και σύμβουλος του γ. γ. των Ηνωμένων Εθνών.
Ο κ. Σακς είναι βέβαιος ότι «υπάρχει ελπίδα» για την έξοδο από την κρίση, «εφόσον η Ελλάδα εφαρμόσει τα μέτρα, η Ευρώπη δώσει μια μακροπρόθεσμη απάντηση, και από κοινού χαράξουν μια λύση για την οικοδόμηση μιας νέας οικονομίας στη χώρα».
Σημειώνει ότι «η κατάσταση απαιτεί πολλή συνεργασία, και εντός της χώρας και μεταξύ των εταίρων της», και καλεί την Ευρώπη «να καταλάβει ότι οι συμφωνίες του Μαρτίου 2010 και του Ιουνίου 2011 είναι μη ρεαλιστικές, διότι αυτά τα προγράμματα είναι ατελή και βραχυπρόθεσμα. Χρειάζεται πραγματική λύση για όλη τη δομή του χρέους».
Σύμφωνα με τον Αμερικανό οικονομολόγο, «τα μέτρα που λαμβάνει η Ελλάδα είναι επώδυνα, αλλά απαραίτητα». Οπως προειδοποιεί, «ένα αδιέξοδο μεταξύ της Ελλάδας και της Ε. Ε. θα είχε πολύ επικίνδυνα και απρόβλεπτα αποτελέσματα. Θα μπορούσε να πυροδοτήσει πανικό στις αγορές και το χρηματοπιστωτικό σύστημα, στην Ελλάδα και την υπόλοιπη Ευρώπη, γι' αυτό είναι σημαντικό να αποφευχθεί. Θυμόμαστε όλοι τι έγινε στην περίπτωση της Lehman Brothers, όπου η κατάσταση εξελίχθηκε με απρόβλεπτο και ανεξέλεγκτο τρόπο, μεταδόθηκε πανικός και χρηματοοικονομικός κίνδυνος που κατήγαγε πολύ μεγάλο πλήγμα σε ολόκληρο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας. Ολοι θέλουν να το αποφύγουν αυτό σήμερα».
Ποια είναι λοιπόν τα επόμενα βήματα ώστε να σταθεροποιηθεί η κατάσταση;
«Μετά την υιοθέτηση των νέων μέτρων, πρέπει να ακολουθήσει φυσικά η σοβαρή και δύσκολη εφαρμογή τους. Δεν είναι μικρό έργο, διότι πρόκειται για πολύ μεγάλες αλλαγές, που πλήττουν πολλά ισχυρά συμφέροντα. Η εφαρμογή τους είναι μια δύσκολη προϋπόθεση, όχι μόνο από πολιτική αλλά και από διοικητική άποψη. Επιπλέον, γνωρίζουμε την επώδυνη πραγματικότητα ότι μέχρι στιγμής, από το 2008 μέχρι τουλάχιστον τις αρχές του 2010, κάθε μέτρο απλώς κλείνει την άμεση πληγή για λίγο ώστε να μην χρεοκοπήσει η Ελλάδα. Ωστόσο, είναι ξεκάθαρο ότι η χώρα χρειάζεται πολύ περισσότερα. Τα πακέτα της Ευρώπης και του ΔΝΤ δεν αρκούν για τις ανάγκες της Ελλάδας. Είναι εξαιρετικά σημαντικό, λοιπόν, και γνωρίζω ότι είναι στις προθέσεις της κυβέρνησης, να ξεκινήσει σοβαρές διαπραγματεύσεις με την Ευρώπη και την τρόικα για τη διατηρήσιμη, πραγματική και μακροπρόθεσμη λύση που χρειάζεται η Ελλάδα.
Δεν αρκεί μια λύση για την πληρωμή του χρέους τα επόμενα δύο χρόνια, αλλά για τη διασφάλιση ότι το βάρος εξυπηρέτησης του χρέους της θα είναι εύλογο μακροπρόθεσμα. Θεωρώ απαραίτητο να μειωθεί το επιτόκιο αυτών των δανείων, και πιστεύω ότι η Ευρώπη (οι πιστωτές της Ελλάδας και η ΕΚΤ), χρειάζεται να παράσχει στη χώρα εγγυήσεις για την αποπληρωμή των δανείων, ώστε να υποχωρήσουν σε ασφαλή επίπεδα τα επιτόκια και να αποφύγει την αυτοεκπληρούμενη προφητεία της καταστροφής. Πρέπει να μεταβούμε από τον πανικό σε μια κατάσταση ηρεμίας και πίστης ότι υπάρχει βιώσιμο μέλλον, και αυτό σημαίνει χαμηλότερα επιτόκια και δυνατότητα της Ελλάδας να εξυπηρετήσει τα δάνειά της χωρίς χρεοκοπία. Πιστεύω ότι αυτό είναι εφικτό, αλλά μπορεί να συμβεί μόνο με τις συντονισμένες προσπάθειες της Ελλάδας και των δανειστών της», ώστε να υποχωρήσουν τα επιτόκια. Γιατί δεν έγινε όμως μέχρι σήμερα; «Διότι όλα γίνονταν μέσα στη βιασύνη της επείγουσας ανάγκης να αποτραπεί η χρεοκοπία. Μέχρι τώρα αυτό είναι κατανοητό, αλλά ήρθε η ώρα για μια ολοκληρωμένη στρατηγική, όχι πλέον για τακτικές κινήσεις».
Με δεδομένο τον πανικό των αγορών και την εξαιρετική πίεση, εκτιμά «ότι η κυβέρνηση υπήρξε σωστή, και ο λαός έχει επιδείξει γενναιότητα και αξιοπρέπεια. Δεν ξέρω αν οι ΗΠΑ θα επεδείκνυαν την ίδια ωριμότητα». Οπως καταλήγει, «όλοι κατανοούν ότι η Ελλάδα χτύπησε σε τοίχο. Ελήφθησαν πολύ σκληρά μέτρα, μακάρι να μπορούσαν να είναι πιο σταδιακά, αν και δεν νομίζω ότι θα μπορούσαν να είναι υπό τις συνθήκες. Αλλά σας διαβεβαιώ ότι υπάρχει ελπίδα εξόδου, μία ρεαλιστική, ποσοτικοποιημένη και ορατή ελπίδα ότι θα υπάρξει μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα».
Nέα κατεύθυνση για την ανάπτυξη χωρίς σοκ
Αν και στο παρελθόν ο κ. Σακς έχει προτείνει «θεραπείες-σοκ» στη Βολιβία και την Πολωνία, ενώ η ίδια συνταγή ακολουθήθηκε και στα πρώτα στάδια της μετάβασης της Ρωσίας στην οικονομία της αγοράς, δεν πιστεύει ότι αποτελεί λύση για την αναδιάρθρωση της ελληνικής οικονομίας. Οπως λέει χαρακτηριστικά, «αυτό που χρειάζεται είναι μια νέα κατεύθυνση για την ανάπτυξη, μια νέα δομή για τον προϋπολογισμό στο σκέλος των εσόδων και των δαπανών - μια προοπτική τουλάχιστον δέκα, αν όχι είκοσι, ετών για το πώς θα αναπτυχθούν νέοι τομείς της οικονομίας. Δεν νομίζω ότι ένα σοκ θα επέστρεφε την Ελλάδα στον σωστό δρόμο. Θα απέφευγα κάθε σοκ, αν ήταν δυνατόν». Από πού όμως θα προκύψει η ανάπτυξη, την οποία θεωρεί μία από τις τρεις προϋποθέσεις για την επιτυχία της προσπάθειας; «Θυμάμαι τη θαυμάσια πρωτοβουλία του πρωθυπουργού για την Κλιματική Αλλαγή στη Μεσόγειο, είναι ένα παράδειγμα για το πώς μπορεί να δημιουργήσει κανείς ένα νέο είδος ανάπτυξης στην Ελλάδα και την περιοχή. Η ιδέα της πράσινης ανάπτυξης είναι κάτι που χρειάζεται η Ευρώπη, και η Ελλάδα μπορεί να βοηθήσει. Μάλιστα, με δεδομένη τη σταδιακή απαγόρευση της χρήσης πυρηνικής ενέργειας στη Γερμανία, υπάρχει μια μεγάλη αγορά για την εξαγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η οποία θα ήταν πολύ σημαντική για την προσέλκυση επενδύσεων στη χώρα, θα δημιουργούσε έσοδα και θέσεις εργασίας. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα στα οποία η Ελλάδα θα μπορούσε να ανοίξει νέα κεφάλαια ανάπτυξης, ώστε αυτή η προσαρμογή να μην έχει μόνο πόνο, αλλά να κοιτά και μπροστά, στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
