Παλιομοδίτικες μακροοικονομικές συνταγές
PAUL KRUGMAN / THE NEW YORK TIMES
(Πηγή : http://www.kathimerini.gr)
Η Αμερική δεν έχει εξασφαλίσει ακόμα την πλήρη της ανάκαμψη από τις συνέπειες της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008.
Ωστόσο, θα ήταν ορθό να υποστηρίξει κανείς ότι έχουμε ανακτήσει σε μεγάλο βαθμό, αν και όχι εντελώς, το χαμένο έδαφος. Δεν μπορούμε, όμως, να πούμε το ίδιο για την Ευρωζώνη, όπου το κατά κεφαλήν ΑΕΠ παραμένει σε επίπεδα χαμηλότερα των αντίστοιχων του 2007, ενώ είναι και 10% χαμηλότερο από ό,τι υποθετικά θα μπορούσε να είναι σήμερα. Γιατί τα πήγε τόσο άσχημα η Ευρώπη; Είναι αλήθεια πως ελάχιστοι οικονομολόγοι προέβλεψαν την κρίση. Εκτοτε, το μικρό μυστικό της οικονομικής επιστήμης, όμως, είναι ότι τα βασικά μοντέλα των εγχειριδίων της, που αποτυπώνουν μία προσέγγιση στην ύφεση και την ανάκαμψη οικεία σε φοιτητές προ 50 ετών, αποδείχθηκαν αποτελεσματικά. Το πρόβλημα με την πολιτική ηγεσία στην Ευρώπη έγκειται στο ότι αποφάσισε να απορρίψει τα εν λόγω μοντέλα προς όφελος εναλλακτικών προσεγγίσεων, που ήταν καινοτόμες, ενδιαφέρουσες και εντελώς εσφαλμένες.
Ειδικότερα, στις ΗΠΑ τόσο ο Λευκός Οίκος όσο και η Ομοσπονδιακή Τράπεζα παρέμειναν πιστοί στην κεϊνσιανή οικονομική θεωρία. Αντιθέτως, στη Γηραιά ήπειρο οι πολιτικοί ήταν πρόθυμοι να πετάξουν από το παράθυρο τα εγχειρίδια οικονομικής θεωρίας και να υιοθετήσουν τη «λιτότητα, που επιφέρει ανάπτυξη». Απέρριψαν τη συμβατική άποψη περί δαπανών, που διογκώνουν το έλλειμμα, προς χάριν της μείωσης δαπανών σε μία υφεσιακή οικονομία με το σκεπτικό πως έτσι θα δημιουργηθούν θέσεις εργασίας λόγω ενίσχυσης της εμπιστοσύνης. Αναζήτησαν δικαιολογίες για τις σκληρές πολιτικές τους, τις οποίες για πολιτικούς και ιδεολογικούς λόγους ήθελαν να επιβάλουν στις δανειολήπτριες χώρες: έδωσαν υπερβολική σημασία σε οικονομολόγους όπως οι Αλμπέρτο Αλέζινα, Κένεθ Ρογκόφ και Κάρμεν Ράινχαρτ, οι οποίοι τους έλεγαν όσα ήθελαν να ακούσουν. Τελικά αποδείχθηκε πως οι συναρπαστικές νέες τους έρευνες ήταν ελαττωματικές με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Ορισμένοι αναγνώστες θα θυμούνται τη δριμεία κριτική σε προβλέψεις Κεϊνσιανών οικονομολόγων, εμού συμπεριλαμβανομένου, ότι τα επιτόκια θα παραμείνουν χαμηλά παρά τα υψηλά ελλείμματα, ότι ο πληθωρισμός θα παραμείνει υποτονικός παρά τις μεγάλες αγορές ομολόγων από τη Fed, ότι η μείωση των κρατικών δαπανών, όχι μόνο δεν θα ενεργοποιήσει μία άνοδο των ιδιωτικών δαπανών λόγω τόνωσης της εμπιστοσύνης, αλλά θα τις ελαττώσει περαιτέρω. Ωστόσο, όλες οι προβλέψεις επαληθεύθηκαν.
Θα ήταν σφάλμα, όπως πολλοί το κάνουν, να ισχυριστεί κανείς ότι οι πολιτικές απέτυχαν, επειδή η οικονομική θεωρία δεν έδωσε τις αναγκαίες κατευθύνσεις στην ηγεσία. Στην πραγματικότητα παρείχε άριστες κατευθύνσεις, αρκεί η ηγεσία να ήθελε να τις ακούσει. Δυστυχώς δεν ήθελε και συνεχίζει να μη θέλει ούτε σήμερα. Στην επιφυλλίδα του στους New York Times, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε απορρίπτει κατηγορηματικά όλα όσα γνωρίζουμε για τη μακροοικονομία και όλα όσα επιβεβαιώνει η ευρωπαϊκή εμπειρία τα τελευταία πέντε χρόνια. Στον κόσμο του κ. Σόιμπλε η λιτότητα οδηγεί στην εμπιστοσύνη, η εμπιστοσύνη δημιουργεί ανάπτυξη και, εάν αυτό το μοντέλο δεν αποδίδει στη χώρα σας, τότε εσείς δεν το εφαρμόζετε σωστά. Βέβαια, είναι δύσκολο να επιχειρηματολογήσει κανείς εναντίον των νέων ιδεών, οι οποίες, εντούτοις, τα τελευταία χρόνια κάθε άλλο παρά συνεισέφεραν στη λύση του προβλήματος. Υπήρξαν μέρος του προβλήματος.
