Η Γερμανία μπαλώνει τον στρατό της
Η Bundeswehr απομακρύνεται από τον γκρεμό
Elisabeth Braw
(Πηγή : http://foreignaffairs.gr)
Σκοπός του ΝΑΤΟ, είπε κάποτε ο Hastings Ismay, ο πρώτος γενικός γραμματέας του, είναι «να κρατήσει τους Ρώσους έξω, τους Αμερικανούς μέσα και τους Γερμανούς κάτω».
Όσον αφορά το τελευταίο, η στρατιωτική συμμαχία είχε πετύχει θεαματικά. Καθ’ όλη την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου [1], η γερμανική Bundeswehr (Ομοσπονδιακή Άμυνα) το έπαιξε «κολλητή» στους πιο ισχυρούς συμμάχους του Βερολίνου, το Ηνωμένο Βασίλειο [2] και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Και αφού τελείωσε ο Ψυχρός Πόλεμος, η Γερμανία [3] μείωνε με συνέπεια τον αμυντικό προϋπολογισμό της, αφήνοντας την Bundeswehr τόσο ανεπαρκώς εξοπλισμένη που έγινε περίγελος μεταξύ των συμμάχων της και απροετοίμαστη για την αντιμετώπιση εδαφικών απειλών και για να συμμετέχει σε αποστολές στο εξωτερικό.
Κατά το παρελθόν έτος, η εικόνα έγινε πιο φωτεινή. «Βλέπουμε μια σημαντική αλλαγή», δήλωσε ο Michael Essig, καθηγητής Στρατιωτικών Προμηθειών και Διαχείρισης της Εφοδιαστικής Αλυσίδας στο Πανεπιστήμιο της Bundeswehr στο Μόναχο. «Το 2015 ήταν η πρώτη φορά μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου που σταμάτησαν οι συνεχείς περικοπές». Στην πραγματικότητα, πέρσι, οι δαπάνες για τον εξοπλισμό της Bundeswehr αυξήθηκαν κατά 8,4%, στα 9,5 δισ. ευρώ (περίπου 10,4 δισ. δολάρια), σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης (SIPRI)˙ το 2016, το SIPRI προβλέπει περαιτέρω αύξηση των δαπανών για εξοπλισμούς κατά 6,4%. Σύμφωνα με το υπουργείο Άμυνας της Γερμανίας, οι δαπάνες συντήρησης θα αυξηθούν κατά 3,3% φέτος, σε 2,9 δισ. ευρώ (περίπου 3,2 δισ. δολάρια), και ο συνολικός προϋπολογισμός της Bundeswehr θα αυξηθεί κατά 4,2%, σε 34,3 δισ. ευρώ (περίπου 37,4 δισ. δολάρια). Με δεδομένο τον χαμηλό πληθωρισμό της Γερμανίας, οι αυξήσεις είναι αξιοσημείωτες.
Αντιπροσωπεύουν επίσης μια ριζική αποστασιοποίηση από περικοπές δυόμισι δεκαετιών που έκαναν τον προϋπολογισμό της Bundeswehr να συρρικνώνεται σχεδόν κάθε χρόνο, από το 3,2% του γερμανικού ΑΕΠ το 1983 στο 1,2% το 2014. «Είναι επίσης μια σημαντική αλλαγή, διότι τα άλλα παλαιά μέλη του ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, περικόπτουν τις δαπάνες του αμυντικού εξοπλισμού τους», μου είπε ο Sam Perlo-Freeman, επικεφαλής του Έργου για τις Στρατιωτικές Δαπάνες στο SIPRI. «Η Βρετανία, για παράδειγμα, έχει μεγάλες εξοπλιστικές δαπάνες μόνον λόγω του πολύ ακριβού πυρηνικού της προγράμματος [4]. Αν εξαιρέσει κανείς αυτές τις δαπάνες, οι δαπάνες για εξοπλισμούς μειώνονται». Στην Γερμανία, ωστόσο, το να δαπανούν λιγότερο για όπλα και συντηρήσεις δεν είναι πολιτικά βιώσιμη επιλογή. Αυτό οφείλεται τόσο στο ότι η Bundeswehr ήδη είναι ντροπιασμένη από την κακή λειτουργία του εξοπλισμού της όσο και επειδή οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ζητήσει από τους Ευρωπαίους συμμάχους τους στο ΝΑΤΟ να δαπανήσουν περισσότερα για την άμυνα, εν μέρει για την αντιμετώπιση της Ρωσίας, η οποία έχει αυξήσει εντυπωσιακά [5] τις στρατιωτικές δαπάνες της τα τελευταία χρόνια.
ΣΤΡΑΤΟΣ ΑΠΟ ΣΚΟΥΠΟΞΥΛΑ
Από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, οι αμυντικές δαπάνες των μελών του ΝΑΤΟ, οι οποίες περιλαμβάνουν όπλα καθώς και προσωπικό και εγκαταστάσεις, έχουν μειωθεί δραματικά. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, για παράδειγμα, οι αμυντικές δαπάνες μειώθηκαν από περίπου 6% του ΑΕΠ το 1980 σε 3,5% το 2014 και στην Γαλλία έχουν μειωθεί από σχεδόν 4% του ΑΕΠ το 1980 σε 2,2% το 2014.
Αλλά κανένα από μεγαλύτερα μέλη του ΝΑΤΟ δεν έχει μειώσει τις αμυντικές του δαπάνες μετά τον Ψυχρό Πόλεμο περισσότερο από όσο η Γερμανία, της οποίας οι δαπάνες υπολογιζόμενες ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι πολύ κάτω από τον στόχο του ΝΑΤΟ στο 2% -μια ανεπάρκεια που είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακή δεδομένης της θέσης της Γερμανίας ως η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της συμμαχίας. Καθώς η Ρωσία αντικατέστησε την ισχυρή Σοβιετική Ένωση -η οποία διατηρούσε μια τρομερή παρουσία 500.000 στρατιωτών, χιλιάδων τανκς και εκατοντάδων μαχητικών ελικοπτέρων και αεροσκαφών στην Ανατολική Γερμανία- η Γερμανία πούλησε καλά λειτουργούντα τανκς και άλλα τεθωρακισμένα οχήματα σε μέλη του πρώην Συμφώνου της Βαρσοβίας [6] με έκπτωση.
Η Γερμανίδα υπουργός Άμυνας Ursula von der Leyen με τον Αρχηγό του Επιτελείου των γερμανικών ενόπλων δυνάμεων Volker Wieker στο Βερολίνο, τον Δεκέμβριο του 2015. FABRIZIO BENSCH / REUTERS
Οι περικοπές στην άμυνα έχουν αφήσει την Bundeswehr τόσο ανεπαρκώς εξοπλισμένη ώστε ακόμη και οι πρώην αντίπαλοι της Γερμανίας, που κάποτε ανησυχούσαν για την επιθετικότητα του Βερολίνου, ανησυχούν για την πιθανή αδυναμία της χώρας να βοηθήσει στην προστασία τους από ενδεχόμενες ρωσικές προελάσεις [7]. «Για αιώνες, η κύρια ανησυχία μας στην Πολωνία ήταν ένας πολύ ισχυρός γερμανικός στρατός», εξήγησε ο Janusz Onyszkiewicz, ο οποίος ως υπουργός Άμυνας σε δύο πολωνικές κυβερνήσεις κατά την διάρκεια της δεκαετίας του 1990 επέβλεψε την αγορά κάποιου από τον εξοπλισμό της Bundeswehr. «Σήμερα, ανησυχούμε σοβαρά για τις γερμανικές ένοπλες δυνάμεις, που είναι πολύ αδύναμες. Η μόνιμη υποχρηματοδότηση του τομέα της άμυνας θα μπορούσε να δημιουργήσει την εντύπωση ότι η Γερμανία δεν λαμβάνει πολύ σοβαρά υπόψη της τις δεσμεύσεις της για την κοινή εδαφική άμυνα του ΝΑΤΟ». (Η Πολωνία, καθόλου ξένη στην επιθετικότητα εκ μέρους των μεγαλύτερων γειτόνων της, ήταν μια από τις πρώτες χώρες της μετά το Σύμφωνο της Βαρσοβίας εποχής που εντάχθηκαν στο ΝΑΤΟ [8] και δαπανά σταθερά περίπου το 2% του ΑΕΠ της για την άμυνα˙ πέρυσι, ο αμυντικός προϋπολογισμός της αυξήθηκε κατά 20%, το τρίτο υψηλότερο ποσοστό στον κόσμο μετά την Ουκρανία και το Ιράν, σύμφωνα με το IHS Janes).
Μια άσκηση του ΝΑΤΟ στον Σεπτέμβριο του 2014 έκανε οδυνηρά σαφή την κατάσταση του εξοπλισμού της Bundeswehr. Μη έχοντας τον κατάλληλο σωλήνα για το τμήμα πυρομαχικών σε ένα από τα θωρακισμένα μαχητικά οχήματα GTK Boxer, οι Γερμανοί στρατιώτες που συμμετείχαν στην άσκηση Noble Ledger το αντικατέστησαν [9] με ένα σκουπόξυλο που είχαν, βαμμένο μαύρο. Πιο ανησυχητικά, μια έκθεση από έναν από τους επιθεωρητές της Bundeswehr που διέρρευσε σε γερμανικό τηλεοπτικό σταθμό τον περασμένο Φεβρουάριο, σημείωνε ότι από «το 100%» [10] των GTX Boxer που επρόκειτο να χρησιμοποιηθούν από το γερμανικό τμήμα στην Δύναμη Αντίδρασης του ΝΑΤΟ, έλειπαν τα πυρομαχικά. Από την δύναμη αυτή έλειπαν επίσης τα τρία τέταρτα των γυαλιών νυχτερινής όρασης και το 31% των πολυβόλων MG3 που ήταν απαραίτητα, ανέφερε ο επιθεωρητής της Bundeswehr. Παρά το γεγονός ότι η γερμανική δύναμη NRF θα ήταν σε θέση να δανειστεί τον εξοπλισμό από άλλες μονάδες της Bundeswehr, ήταν μια ιδιαίτερα ενοχλητική αποκάλυψη, δεδομένου ότι η NRF είναι μια δύναμη ταχείας αντίδρασης, που περιγράφεται [11] από το ΝΑΤΟ ως μια δύναμη που «η συμμαχία μπορεί να αναπτύξει γρήγορα, όπου χρειάζεται».
Η δυσχέρεια της ελίτ δύναμης αντηχεί σε όλη την Bundeswehr. Ο γερμανικός στρατός δεν έχει μόνο έλλειψη εξοπλισμού: Τα τελευταία χρόνια, η συντήρηση είναι τόσο παραμελημένη που μεγάλο μέρος των υφιστάμενων αποθεμάτων της Γερμανίας ήταν άχρηστο. Καταθέτοντας στην επιτροπή άμυνας της Bundestag τον Σεπτέμβριο του 2014, τρεις κορυφαίοι επιθεωρητές της Bundeswehr ανέφεραν [12] ότι μόνο 42 από τα 109 αεροσκάφη Eurofighter της δύναμης ήταν σε κατάσταση να αναπτυχθούν, όπως ήταν μόνο 10 από τα 31 επιθετικά ελικόπτερα Tiger. Από τα 33 μαχητικά ελικόπτερα NH90, 8 ήταν σε καλή κατάσταση, όπως και 3 από τα 21 ελικόπτερα Sea King, 4 από τα 22 ελικόπτερα Sea Lynx και 16 από τα 83 ελικόπτερα μεταφορών CH-53 Sea Stallion. (Το Υπουργείο Άμυνας δεν ήταν σε θέση να εντοπίσει έγκαιρα το πόσα από τα αεροσκάφη και τα ελικόπτερα είναι τώρα σε λειτουργία). «Δεν είναι στο σημείο να μην λειτουργεί τίποτα, αλλά το ζήτημα έχει παραμεληθεί τελείως», είπε ο Essig για το οπλοστάσιο της Γερμανίας. «Κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου ήταν σχεδόν αδιάφορο αν ο εξοπλισμός της Bundeswehr λειτουργούσε ή όχι, επειδή εξυπηρετούσε κυρίως ως αποτρεπτικός. Σήμερα, όμως, η κατάσταση του εξοπλισμού έχει σημασία». Αυτό συμβαίνει εν μέρει επειδή, μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν μειώσει σημαντικά την στρατιωτική παρουσία τους στην Γερμανία.
Οι εκθέσεις περί ελαττωματικού και ελλείποντος εξοπλισμού συγκλόνισαν το κοινό, αλλά οι αξιωματούχοι της γερμανικής άμυνας είχαν από καιρό συνειδητοποιήσει τα προβλήματα της Bundeswehr. Πράγματι, η μαρτυρία των επιθεωρητών ήταν μέρος μιας πρωτοβουλίας του Υπουργείου Άμυνας που ονομάζεται Agenda Ruestung (Ατζέντα Εξοπλισμών) που έχει ως στόχο να βελτιώσει την κατάσταση του στρατιωτικού εξοπλισμού της Γερμανίας. Στο πλαίσιο αυτής της πρωτοβουλίας, η Γερμανίδα υπουργός Άμυνας Ursula von der Leyen ανέθεσε στην εταιρεία συμβούλων KMPG να μελετήσει τα μεγάλα εξοπλιστικά σχέδια της Bundeswehr, τα οποία έχουν υποφέρει καθώς το Βερολίνο έχει προσπαθήσει τόσο να υποστηρίξει τις αμυντικές εταιρείες της Γερμανίας και της ΕΕ όσο και να εξοικονομήσει χρήματα από εξοπλισμούς -στόχοι που συχνά είναι ασύμβατοι.
Εκτός από την ανάθεση της έκθεσης στην KMPG, η οποία παραδόθηκε τον Οκτώβριο του 2014 και εντόπισε περίπου 140 προβληματικές περιοχές στην δομή της Bundeswehr, το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας αντικατέστησε τις δύο ξεχωριστές υπηρεσίες εξοπλισμών της Bundeswehr -μια υπεύθυνη για τις προμήθειες, η άλλη για την συντήρηση- με έναν συνεκτικό οργανισμό που θα είναι σε καλύτερη θέση να εξετάζει τις μελλοντικές δαπάνες συντήρησης όταν πραγματοποιεί αγορές εξοπλισμού. Ένας εκπρόσωπος του Υπουργείου Άμυνας δήλωσε ότι στο πλαίσιο της Ατζέντας Ruestung, το Υπουργείο θα ενεργήσει σε 117 μέτρα για την βελτίωση της κατάστασης του εξοπλισμού των Γερμανικών Ενόπλων Δυνάμεων, με ιδιαίτερη έμφαση στα αερομεταφερόμενα συστήματα, μέσω, για παράδειγμα, της πρόσληψης ιδιωτικών επιχειρήσεων για να πραγματοποιούν εργασίες συντήρησης του εξοπλισμού και κάνοντας την μεταφορά του εξοπλισμού μεταξύ των μονάδων ευκολότερη. «Τον Νοέμβριο του 2015, η κατάσταση ήταν ακόμα μη ικανοποιητική, αλλά έχουμε καταφέρει να σταθεροποιήσουμε την ανάπτυξη της ετοιμότητας του εξοπλισμού μας, και σε κρίσιμους τομείς έχουμε καταφέρει να αντιστρέψουμε την [αρνητική] τάση», εξήγησε ο εκπρόσωπος.
Τέτοιες αλλαγές, φυσικά, δεν θα κάνουν την Γερμανία μια ισχυρή στρατιωτική δύναμη ή ούτε καν μια δύναμη που είναι σε θέση να υπερασπιστεί το έδαφός της χωρίς την βοήθεια του ΝΑΤΟ. Ωστόσο, η ανανεωμένη προσοχή του Βερολίνου στην Bundeswehr, χωρίς αμφιβολία, θα στείλει ένα μήνυμα στους συμμάχους και τους ανταγωνιστές της χώρας ότι η Γερμανία [13] έχει δεσμευτεί για την δική της άμυνα -και ότι αναλαμβάνει τις ευθύνες της ως μέλος του ΝΑΤΟ στα σοβαρά.
* Η ELISABETH BRAW είναι δημοσιογράφος με βάση της το Λονδίνο και γράφει για το The Economist, το Foreign Policy και άλλες εκδόσεις. Επίσης γράφει στο Transatlantic Connection blog για την World Affairs Journal.
(Στην πρώτη φωτογραφία : Ένα γερμανικό μαχητικό Eurofighter νότια του Βερολίνου, τον Ιούνιο του 2010. FABRIZIO BENSCH / REUTERS)
All rights reserved.
Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/europe/2016-01-19/bundeswehr-bac...
Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/articles/russian-federation/1972-10-01/ho...
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-kingdom/2015-12-16/little...
[3] https://www.foreignaffairs.com/reviews/2015-08-13/germany-russia-and-ris...
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-kingdom/2015-05-10/britai...
[5] https://www.foreignaffairs.com/articles/russia-fsu/2015-08-25/russias-co...
[6] https://www.foreignaffairs.com/reviews/capsule-review/1990-03-01/meeting...
[7] https://www.foreignaffairs.com/articles/baltics/2015-07-01/baltic-balance
[8] https://www.foreignaffairs.com/articles/russia-fsu/2014-08-11/broken-pro...
[9] https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=7&cad=rja&...
[10] http://www.welt.de/politik/deutschland/article137549045/Bundeswehr-zieht...
[11] http://www.nato.int/cps/en/natolive/topics_49755.htm
[12] http://www.bundeswehr-journal.de/2014/zur-lage-inspekteure-informieren-v...
[13] https://www.foreignaffairs.com/articles/germany/2015-06-01/myth-mighty-g...
