Η Μάχη της Ιβο Τζίμα
Αμερικανοί και Ιάπωνες πολέμησαν με πείσμα σε μια από τις πλέον αιματηρές συγκρούσεις στον Ειρηνικό 66 χρόνια πριν
Του Douglas Ford
(Πηγή: http://news.kathimerini.gr/)
Τον Φεβρουάριο του 1945, το Σώμα των Αμερικανών Πεζοναυτών, με την υποστήριξη πολεμικών πλοίων του Αμερικανικού Ναυτικού και μαζί με μονάδες της Αμερικανικής Πολεμικής Αεροπορίας, εισέβαλε στην ιαπωνική νήσο Ιβο Τζίμα.
Αυτό που ακολούθησε ήταν μια εκστρατεία διάρκειας ενός μηνός προκειμένου να εκδιωχθούν οι αμυνόμενες δυνάμεις από τα οχυρώματά τους, σε μια μάχη που αποδείχθηκε από τις πλέον αιματηρές στον πόλεμο στον Ειρηνικό. Τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Αυτοκρατορική Ιαπωνία θεωρούσαν την Ιβο Τζίμα μεγάλης στρατηγικής σημασίας. Για τους Αμερικανούς, η νήσος ήλεγχε την οδό στην οποία τα βομβαρδιστικά υπερφρούρια Β-29, με βάση τους τις Μαριάνες Νήσους, έπρεπε να πετάξουν όταν εκτελούσαν αποστολές βομβαρδισμού κατά της Ιαπωνίας. Αμερικανοί πιλότοι από την 21η Διοίκηση Βομβαρδιστικών συχνά συναντούσαν αντίσταση από μοίρες μαχητικών που είχαν τη βάση τους στην Ιβο Τζίμα και, προκειμένου να αποφύγουν την αναχαίτιση, αναγκάζονταν να ακολουθήσουν μια τεθλασμένη οδό. Συνεπώς, τα βομβαρδιστικά έπρεπε να χρησιμοποιούν περισσότερα καύσιμα, ενώ ο επιπλέον χρόνος πτήσης κούραζε τα πληρώματα. Προκειμένου να βοηθήσουν την Αμερικανική Πολεμική Αεροπορία να επιχειρεί με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα, οι αεροπορικοί διοικητές το θεώρησαν απαραίτητο να καταλάβουν τη νήσο. Με αυτόν τον τρόπο, οι Αμερικανοί θα μπορούσαν να εξουδετερώσουν την ικανότητα του εχθρού να εμποδίσει την προσπάθειά τους να εξαπολύσουν μια μεγάλης κλίμακας αεροπορική επίθεση κατά των κυρίων πόλεων της Ιαπωνίας και της βιομηχανικής της υποδομής. Η Ιβο Τζίμα επίσης προσέφερε μια προκεχωρημένη βάση για τα μαχητικά P-51 Mustang και P-47 Thunderbolt, τα οποία μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να προστατέψουν τις μοίρες βομβαρδιστικών από εχθρικά αεροσκάφη αναχαίτισης.
Για τις ένοπλες δυνάμεις της Αυτοκρατορικής Ιαπωνίας, η διατήρηση της Ιβο Τζίμα ήταν απαραίτητη για να εμποδίσουν τους Συμμάχους να διαρρήξουν την τελευταία γραμμή άμυνας που προστάτευε την Ιαπωνία από επίθεση. Η νήσος χρησίμευε όχι μόνο ως προκεχωρημένη αεροπορική βάση, αλλά και ο σταθμός ραντάρ της μπορούσε να παρέχει έγκαιρη προειδοποίηση για την προσέγγιση αμερικανικών βαρέων βομβαρδιστικών, επιτρέποντας έτσι στους Ιάπωνες να στέλνουν στον αέρα αεροσκάφη αναχαίτισης τη στιγμή που τα Β-29 έφταναν πάνω από την Ιαπωνία. Τόσο η αμερικανική αποβατική δύναμη όσο και οι Ιάπωνες αμυνόμενοι ήταν, λοιπόν, προετοιμασμένοι να καταβάλουν σκληρή προσπάθεια για να εξασφαλίσουν τον έλεγχο της Ιβο Τζίμα.
* Ο κ. Douglas Ford διδάσκει Στρατιωτική Ιστορία στο Πανεπιστήμιο του Σάλφορντ και έχει δημοσιεύσει πολυάριθμες επιστημονικές εργασίες για τον πόλεμο στον Ειρηνικό.
Η τακτική των δύο αντιμαχομένων
Οι προετοιμασίες για την επική μάχη άρχισαν τον Νοέμβριο του 1944, όταν το αμερικανικό ΓΕΕΘΑ διέταξε τον ναύαρχο Τσέστερ Νίμιτς, τον ανώτατο διοικητή του Στόλου του Ειρηνικού, να καταλάβει θέσεις κατά μήκος του Νάμπο Σότο, μιας αλυσίδας νησιών που εκτείνονταν νότια της Ιαπωνίας, με κύριο στόχο το αεροδρόμιο της Ιβο Τζίμα. Το Ναυτικό παρέταξε κάποια θωρηκτά, συμπεριλαμβανομένου του USS Missouri, για να επιτεθούν με μπαράζ πυροβολικού κατά οχυρώσεων που είχαν κατασκευάσει οι Ιάπωνες, ενώ η Αεροπορία παρείχε βοηθητική δύναμη πυρός με τα βομβαρδιστικά B-24 Liberator και B-25 Mitchell. Ο επί 74 ημέρες αδιάκοπος βομβαρδισμός ήταν η πλέον παρατεταμένη επιχείρηση προετοιμασίας απόβασης καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου στον Ειρηνικό.
Οι Αμερικανοί διοικητές είχαν πολύ καλούς λόγους για να κάνουν επαρκείς προετοιμασίες. Αναγνωριστικές φωτογραφίες έδειχναν ότι οι Ιάπωνες είχαν κατασκευάσει ένα δίκτυο αλληλοϋποστηριζόμενων πολυβολείων και οχυρωματικών έργων. Τα αμυντικά έργα ήταν συγκεντρωμένα γύρω από το όρος Σουριμπάτσι, ύψους 160 μέτρων, όπου οι θέσεις πυροβόλων και όλμων ήταν τοποθετημένες με τρόπο τέτοιο ώστε ουσιαστικά κάθε τετραγωνικό μέτρο της νήσου να μπορούσε να πυροβοληθεί από την κορυφή. Τρεις μεραρχίες πεζοναυτών –η Τρίτη, η Τέταρτη και η Πέμπτη– συγχωνεύτηκαν για να σχηματίσουν το 5ο Σώμα Αμφίβιων Αποστολών, υπό τη διοίκηση του υποστράτηγου Χάρι Σμιντ. Οι πεζοναύτες ενημερώνονταν καθημερινά από τους διοικητές των μονάδων τους σχετικά με το επίπονο έργο που τους περίμενε.
Από την πλευρά των Ιαπώνων, η υπεράσπιση της Ιβο Τζίμα ανατέθηκε στον στρατηγό Τανταμίτσι Κουριμπαγιάσι. Οι δυνάμεις του στρατηγού αριθμούσαν 21.000 άνδρες και συμπεριελάμβαναν ένα επίλεκτο σύνταγμα πεζικού. Ο Κουριμπαγιάσι εγκατέλειψε το αρχικό σχέδιο άμυνας, το οποίο προέβλεπε για τους Ιάπωνες να αμυνθούν κατά των εισβολέων στην ακτογραμμή, και διέταξε τα στρατεύματά του να προετοιμαστούν για μια παρατεταμένη μάχη στο εσωτερικό της νήσου.
Οι δυνάμεις του στρατηγού Κουριμπαγιάσι έκαναν καλή χρήση των τοπογραφικών ιδιαιτεροτήτων της νήσου, περιλαμβανομένης της μορφολογίας του εδάφους, καθώς και της ηφαιστειακής στάχτης που κάλυπτε τις πλαγιές του όρους Σουριμπάτσι. Οταν αναμειγνυόταν με κανονικό τσιμέντο, το υλικό μπορούσε να μετατραπεί σε μια σχεδόν άθραυστη μορφή μπετόν.
Πάνω από 300 πυροβόλα, δεκάδες όλμοι και ναυτικά κανόνια, καθώς και αντιαεροπορικά πυροβόλα μεγάλου διαμετρήματος, τοποθετήθηκαν σε ενισχυμένες οχυρώσεις. Εκτός από τα οχυρωματικά έργα επιφανείας, τα οποία οι Αμερικανοί κατάφεραν να εντοπίσουν, οι αμυνόμενοι κατασκεύασαν ένα περίτεχνο δίκτυο από σπηλιές, σήραγγες και υπόγεια καταφύγια που μπορούσαν να στεγάσουν τα στρατεύματα μαζί με τα αποθέματα πυρομαχικών και εφοδίων. Σκοπός αυτού του δικτύου ήταν να επιτρέψει στους Ιάπωνες να πολεμήσουν μια μάχη φθοράς, κατά την οποία θα μπορούσαν να καταφέρουν βαριές απώλειες στους εισβολείς και τελικά να ματαιώσουν τις προσπάθειές τους να κατακτήσουν τη νήσο.
Η στάχτη αχρήστευσε τα τεθωρακισμένα
Οταν οι πεζοναύτες αποβιβάστηκαν στην Ιβο Τζίμα στις 19 Φεβρουαρίου 1945, δεν είχαν πλήρη γνώση των περίτεχνων αμυντικών έργων που είχαν φτιάξει οι Ιάπωνες, είχαν ωστόσο αρκετές πληροφορίες για να νιώθουν ανήσυχοι οι διοικητές. Ο βαρύς προπαρασκευαστικός βομβαρδισμός δεν κατέστρεψε τις οχυρώσεις και όσοι βρίσκονταν εντός των οχυρώσεων παρέμειναν σε μεγάλο βαθμό σώοι και αβλαβείς. Οταν αποβιβάστηκαν, οι πεζοναύτες ανακάλυψαν ότι τα αμυντικά έργα του εχθρού ήταν κρυμμένα πίσω από μια ασπίδα ηφαιστειακού βράχου. Μέχρι το απόγευμα, ολόκληρη η ακτογραμμή βομβαρδιζόταν από το πυροβολικό. Την προέλαση περιέπλεξε ακόμη περισσότερο η στάχτη, η οποία παρεμπόδιζε την κίνηση των οχημάτων. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι πεζοναύτες να πρέπει να φτάσουν στο εσωτερικό πεζή, χωρίς προστασία από τεθωρακισμένα. Για τους περισσότερους από αυτούς, οι καθημερινές τους κινήσεις μετρούνταν σε γιάρδες παρά σε μίλια. Οποτε ένας πεζικάριος έβρισκε ένα πολυβολείο ή την είσοδο μιας σπηλιάς, συνήθως προσπαθούσε να τα κρατήσει υπό τα πυρά πολυβόλου μέχρις ότου να φτάσει μια ομάδα με φλογοβόλα και να εκτοξεύσει ναπάλμ προκειμένου οι αμυνόμενες δυνάμεις να αποτεφρωθούν ή να πεθάνουν από ασφυξία. Μάλιστα, η στιγμή που οι πεζοναύτες κατέλαβαν το όρος Σουριμπάτσι στις 23 Φεβρουαρίου απαθανατίστηκε στη βραβευμένη με Πούλιτζερ φωτογραφία των κατακτητών να υψώνουν την αστερόεσσα στην κορυφή. Η νήσος κατελήφθη πλήρως στις 16 Μαρτίου, μετά την κατάληψη του αεροδρομίου και των γύρω βουνοκορφών από τους πεζοναύτες. Για τις αμερικανικές δυνάμεις, ο απολογισμός της μάχης ήταν σχεδόν 7.000 νεκροί και περίπου 20.000 τραυματίες, ενώ από την ιαπωνική στρατιωτική φρουρά, πλην μερικών δεκάδων, όλοι έχασαν τη ζωή τους.
Μικρά οφέλη για τους Αμερικανούς
Παρά τη μεγάλη σπατάλη πόρων και την απώλεια ανθρώπινων ζωών, η κατάληψη της Ιβο Τζίμα δεν επέφερε τα οφέλη που προσδοκούσαν οι Αμερικανοί. Αν και η ιαπωνική δύναμη μαχητικών δεν μπορούσε πλέον να χρησιμοποιεί τη νήσο ως βάση, στο τέλος, η Αμερικανική Πολεμική Αεροπορία δεν αντιμετώπιζε κάποια πιεστική ανάγκη να τη χρησιμοποιεί για μαχητικά συνοδείας, καθώς έως την άνοιξη του 1945 οι εχθρικές αεροπορικές δυνάμεις έβαιναν ταχέως μειούμενες υπό το βάρος της Συμμαχικής επίθεσης στην Ιαπωνία. Η Ιβο Τζίμα χρησιμοποιείτο κυρίως ως τόπος αναγκαστικής προσγείωσης για Β-29 που είτε τους τελείωναν τα καύσιμα είτε παρουσίαζαν μηχανική βλάβη μετά τις επιδρομές τους βομβαρδισμού της Ιαπωνίας. Ωστόσο, οι εμπειρίες από τη μάχη οδήγησαν τους Αμερικανούς να επανεξετάσουν τη στρατηγική τους για να νικήσουν την Ιαπωνία. Οι απώλειες που υπέστησαν οι πεζοναύτες στην Ιβο Τζίμα, ακολουθούμενες από τις ακόμη μεγαλύτερες αναλογικά απώλειες που υπέστη αργότερα η 10η Στρατιά του στρατηγού Μπάκνερ στη Μάχη της Οκινάουα, προσέφεραν στους Αμερικανούς επιτελείς δυσοίωνες ενδείξεις των δυσκολιών που πιθανόν θα αντιμετώπιζαν οι Συμμαχικές δυνάμεις στην περίπτωση που θα εισέβαλλαν στην Ιαπωνία. Η επιθυμία να αποφύγει υπέρμετρες απώλειες της κλίμακας της Ιβο Τζίμα και της Οκινάουα ήταν, με τη σειρά της, ένας από τους βασικούς παράγοντες που οδήγησαν την κυβέρνηση του προέδρου Χάρι Τρούμαν να διατάξει τη χρήση της ατομικής βόμβας ως έναν τρόπο να αναγκαστεί η Ιαπωνία να παραδοθεί τον Αύγουστο του 1945 και να γλιτώσουν έτσι οι αμερικανικές δυνάμεις από τη φρίκη μιας ακόμη αιματηρής μάχης.
