Οι ορθολογικές επιλογές του Πούτιν
Υπάρχουν περισσότερα στην στρατηγική του εκτός από την Δυτική αδυναμία
Rajan Menon
(Πηγή : http://foreignaffairs.gr/)
Η απόφαση του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν τον Σεπτέμβριο του 2015 να αναπτύξει στρατιωτικές δυνάμεις στα πεδία μαχών της Συρίας [1] εξέπληξε ακόμα και τους πιο οξύνοες ειδικούς της εξωτερικής πολιτικής.
Ωστόσο, ο Πούτιν έχει την τάση να κάνει το απροσδόκητο, ειδικά τον τελευταίο καιρό. Η προσάρτηση της Κριμαίας [1] και η υποστήριξη στα δύο αποσχισθέντα κρατίδια στην περιοχή της ανατολικής Donbass της Ουκρανίας [2] είναι χαρακτηριστικές περιπτώσεις.
Το καλοκαίρι του 2014, οι αυτοαποκαλούμενες δημοκρατίες κατευθύνονταν προς την ήττα. Ο ουκρανικός στρατός και ένα κοπάδι ιδιωτικών πολιτοφυλακών υπό την ηγεσία πολεμάρχων είχαν προχωρήσει στα εδάφη που ελέγχονται από τους αντάρτες, και φαινόταν σαν οι αντάρτες να μην είναι σε θέση να αντέξουν για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Για να τους σώσει, ο Πούτιν παρείχε τα όπλα και το προσωπικό για μια αντεπίθεση και για να βοηθήσει να ανοίξει ένα νέο μέτωπο στη νότια ακτή της Ουκρανίας κοντά στο Νοβοαζόβσκ. Ο ελιγμός σχεδιάστηκε για να διασπάσει τις ουκρανικές δυνάμεις.
Η ρωσική επέμβαση όντως πίεσε το μέτωπο της Donbass προς τα δυτικά. Ο Πούτιν σταμάτησε τελικά την υποστηριζόμενη από την Ρωσία επίθεση -αλλά όχι πριν από την ήττα των ουκρανικών δυνάμεων στο Ντεμπαλτσέβε [3], τον Φεβρουάριο του 2015. Παγιδευμένα σε έναν θύλακα και δεχόμενα πυρά των ανταρτών από όλες τις κατευθύνσεις εκτός από μια, τα ουκρανικά στρατεύματα υποχώρησαν ταπεινωμένα.
Η κλιμάκωση του Πούτιν ακύρωσε σε μεγάλο βαθμό τα προηγούμενα κέρδη της Ουκρανίας και έστειλε ένα μήνυμα για την αποφασιστικότητα της Μόσχας. Σήμερα, οι εκατέρωθεν βομβαρδισμοί κατά μήκος του νέου μετώπου συνεχίζονται, και το προκύπτον αδιέξοδο δίνει μόχλευση στον Πούτιν.
Από την Ουκρανία [4], ο Πούτιν πήγε στην Συρία [5]. Οι επικριτές -για παράδειγμα, ο Γκάρι Κασπάροφ [6], ένας πρώην ηγέτης της αντιπολίτευσης της Ρωσίας και Μεγάλος Μάγιστρος στο σκάκι καθώς και Δυτικός σχολιαστής [7]- έχουν αφήσει να εννοηθεί ότι ήταν η ανευθυνότητα του Αμερικανού προέδρου Μπαράκ Ομπάμα στην Ουκρανία που ενθάρρυνε την παρέμβαση της Ρωσίας. Στο κάτω-κάτω, έχοντας καταφέρει την αρπαγή γης στην Κριμαία και τον πόλεμο στην Donbass χωρίς να προκαλέσει μια αμερικανική στρατιωτική απάντηση, ο Ρώσος πρόεδρος ίσως να συμπέρανε ότι θα μπορούσε να κάνει κάτι εξίσου τολμηρό στην Συρία και να ξεφύγει από τις επιπτώσεις. Είναι αδύνατο να γνωρίζουμε αν η κατηγορία αυτή είναι έγκυρη, λόγω της έλλειψης αδιάσειστων στοιχείων για την σκέψη του Πούτιν πριν από την παρέμβασή του στη Συρία.
Ωστόσο, η σύνδεση της Ουκρανίας με την Συρία έχει ρίξει φως σχετικά με την κοσμοθεωρία του Πούτιν –και εκείνην των γύρω του.
Είτε μας αρέσει είτε όχι, η άρχουσα ελίτ της Ρωσίας θεωρεί την Ουκρανία μέρος της νόμιμης, ιστορικής σφαίρας επιρροής της χώρας τους. Ίσως να είναι παρήγορο να πιστεύουμε ότι η ιδιοκτησιακή στάση αντανακλά μόνο την προσωπική εμμονή του Πούτιν με την εξουσία και το κύρος και ότι, αν ο Πούτιν εξασθενίσει κατά κάποιο τρόπο, οι ιδέες θα διαλυθούν. Αλλά αυτή η αισιόδοξη εκτίμηση δεν αντέχει. Ήταν ο νυν Ρώσος πρωθυπουργός, Ντμίτρι Μεντβέντεφ, θεωρούμενος από κάποιους ως ένας πιθανός μεταρρυθμιστής και υποστηρικτής της βελτίωσης των σχέσεων με την Δύση [8], ο οποίος διακήρυξε κατά την διάρκεια του προεδρικού μεσοδιαστήματός του (και στον απόηχο του πολέμου Ρωσίας-Γεωργίας το 2008), ότι οι χώρες κοντά στην Ρωσία ανήκουν στην ζώνη του «προνομιακού ενδιαφέροντός» της.
Πολύ πριν τον Πούτιν και τον Μεντβέντεφ, ήταν η κυβέρνηση του Μπόρις Γέλτσιν, ηγέτη που τώρα θεωρείται ως δημοκράτης από ορισμένους αποθαρρυμένους Δυτικούς παρατηρητές της Ρωσίας, που μεθούσε την προς ανατολάς επέκταση του ΝΑΤΟ. Ο Αντρέι Κοζίρεφ, πρώτος υπουργός Εξωτερικών του Γέλτσιν, ο οποίος κατείχε την θέση μέχρι το 1996, χαιρετίστηκε για τις δηλώσεις του σχετικά με το ότι η Ρωσία επιδιώκει «να συμμετάσχει στην δημοκρατική κοινότητα των εθνών με οικονομίες της αγοράς». Αλλά ήταν ο ίδιος ο Kozyrev ο οποίος προειδοποίησε ήδη από το 1992 ότι η διεύρυνση του ΝΑΤΟ [9] θα διαιρέσει την Ευρώπη και θα ενισχύσει τους Ρώσους σκληροπυρηνικούς. (Απεδείχθη προφητικός). Υπό τον διάδοχο του Kozyrev, τον πανούργο Yevgeny Primakov, η κριτική της Ρωσίας στο ΝΑΤΟ εντάθηκε. Και ο ίδιος ο Γιέλτσιν καταφέρθηκε εναντίον της εκστρατείας βομβαρδισμών της Ατλαντικής συμμαχίας στο Κοσσυφοπέδιο και την Σερβία το 1999.
Με άλλα λόγια, δεν είναι μόνο ο Πούτιν ο οποίος πιστεύει ότι οι μεγάλες δυνάμεις δικαιούνται να έχουν σφαίρες επιρροής και ότι η Ρωσία είναι σε κίνδυνο. Κορυφαίοι Ρώσοι ηγέτες είχαν αυτήν την άποψη πολύ πριν πάρει [ο Πούτιν] τα ηνία, όπως ακριβώς έκαναν οι τσαρικοί και σοβιετικοί πρόγονοί τους˙ και κορυφαίοι Ρώσοι ηγέτες θα το πιστεύουν για καιρό αφότου φύγει. Ούτε αυτή η άποψη προσιδιάζει [μόνο] στην Ρωσία, όπως αποκαλύπτει ακόμη και μια βιαστική ματιά στην αμερικανική, την βρετανική, την γαλλική, την γερμανική ή την κινεζική ιστορία.
Έρευνες κοινής γνώμης -όχι μόνο εκείνες που διεξάγονται από ρωσικές κρατικές εταιρείες δημοσκοπήσεων- δείχνουν ότι η περιφρόνηση του Πούτιν για την Δύση και η υπεράσπιση των ρωσικών συμφερόντων εξωτερικής πολιτικής έχουν επίσης σημαντική επιρροή στην ρωσική κοινωνία στο σύνολό της [10], όχι μόνο εντός της ηγεσίας.
Οι Ρώσοι σε μεγάλο βαθμό θεωρούν απαράδεκτη την προοπτική της Ουκρανίας να ευθυγραμμιστεί με την Ευρώπη ως αποτέλεσμα μιας ελεύθερης εμπορικής συμφωνίας -την Συμφωνία Σύνδεσης (Association Agreement) [11]- που είχε διαπραγματευθεί με την ΕΕ από το 2008. Το ίδιο και το ενδεχόμενο ότι οι Ουκρανοί, οι οποίοι βγήκαν στους δρόμους στα τέλη του 2013, θα μπορούσαν να εκδιώξουν τον πρόεδρο Βίκτορ Γιανουκόβιτς, τον οποίο η Μόσχα είχε μόλις δωροδοκήσει και δελεάσει για να βάλει στο συρτάρι την συμφωνία με την ΕΕ. Το Κρεμλίνο παρενέβη γιατί πίστευε ότι η Δύση δεν είχε καμία ρεαλιστική επιλογή παρά να δεχτεί τις γεωστρατηγικές πραγματικότητες και να οπισθοχωρήσει από το να μπλέξει με την Ρωσία στο κατώφλι της. Αυτή η υπόθεση αποδείχθηκε ακριβής. Η Δύση αντέδρασε μόνο με κυρώσεις, οι οποίες δεν μπορούν να κάνουν την Ρωσία να αλλάξει πορεία για ένα θέμα που θεωρεί τόσο κεντρικής σημασίας για την ασφάλεια και την θέση της.
Η Δύση δεν μπορεί να αγνοήσει τέτοιες σκληρές πολιτικές πραγματικότητες. Αυτοί που καλούν για την υπεράσπιση της δημοκρατίας και της ελευθερίας στα κράτη που γειτνιάζουν με την Ρωσία πρέπει να είναι ρεαλιστές σχετικά με τις συνέπειες της προσπάθειας να το πράξουν. Έτσι, θα πρέπει οι ηγέτες της Δύσης, να μην μιλούν σε υψηλούς ρητορικούς τόνους απλώς για να υποχωρήσουν όταν οι κίνδυνοι αποδειχθούν πολύ τρομακτικοί, εγκαταλείποντας τα κράτη που υποσχέθηκαν να προστατεύσουν.
Η ΛΟΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΥΡΙΑ
Η ίδια λογική μπορεί να εφαρμοστεί στην Συρία. Σίγουρα, η Συρία δεν συγκρίνεται με τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες από άποψη στρατηγικής σημασίας για την Ρωσία -για γεωγραφικούς, εθνικούς και πολιτιστικούς λόγους. Αλλά ο Πούτιν δεν έστειλε πολεμικά αεροσκάφη και εξοπλισμό στην Συρία ως μια επίδειξη ανδροπρέπειας ή επειδή η κρίση στην Ουκρανία τον έπεισε ότι ο Ομπάμα δεν έχει κότσια.
Ούτε το κάνει για να αποσπάσει την προσοχή από την Ουκρανία [12]. Όπως και στην Ουκρανία, η Ρωσία χρησιμοποίησε στρατιωτική δύναμη στην Συρία επειδή πίστευε ότι υπήρχαν σημαντικά συμφέροντα που διακυβεύονται. Και ήταν έτοιμη να προστατεύσει τα συμφέροντα αυτά, ακόμη και αν οι Δυτικές οικονομικές κυρώσεις συμπιέζουν την Ρωσία και οι σχέσεις της με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη ήταν υπό κατάρρευση.
Κάποιο ιστορικό υπόβαθρο βοηθά να φανεί το γιατί. Η Μόσχα είχε στενούς δεσμούς με διαδοχικά συριακά Μπααθιστικά καθεστώτα από το 1950. Η πρώτη συμφωνία εξοπλισμών που υπέγραψε η Σοβιετική Ένωση με κυβέρνηση της Μέσης Ανατολής ήταν με την Συρία, το 1954. Κατά την διάρκεια των επόμενων δεκαετιών, η Συρία ήταν ένας πρωταρχικός αποδέκτης της σοβιετικής οικονομικής βοήθειας. Ο κρατικός τομέας της οικονομίας της χτίστηκε με σημαντικά ποσά ρωσικού χρήματος και μέσω άφθονης βοήθειας ρωσικών τεχνικών εμπειρογνωμόνων. Περισσότεροι από 30.000 Σύριοι εκπαιδεύτηκαν -ως επί το πλείστον στον τομέα της επιστήμης, της μηχανικής και της ιατρικής- σε σοβιετικά πανεπιστήμια και ως αποτέλεσμα έμαθαν ρωσικά. Επιπλέον, 10.000 Σύριοι αξιωματικοί είχαν εκπαιδευτεί σε σοβιετικές στρατιωτικές ακαδημίες [12]. Μερικοί από αυτούς τους πολίτες και τους στρατιωτικούς παντρεύτηκαν Ρωσίδες, και αρκετές χιλιάδες από αυτούς, καθώς και άλλους Ρώσους, τώρα ζουν στην Συρία.
Μια καρικατούρα του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν ετοιμάζεται για το επερχόμενο πλωτό καρναβάλι της Δευτέρας των Ρόδων στο Mainz, στην Γερμανία, στις 2 Φεβρουαρίου 2016. KAI PFAFFENBACH / REUTERS
Το σοβιετικό ναυτικό κέρδισε πρόσβαση στο λιμάνι της Ταρτούς [13] το 1971, χάρη στην οικονομική και στρατιωτική βοήθεια που έδωσε στην Συρία. Το 1980, η Σοβιετική Ένωση υπέγραψε με τον τότε πρόεδρο της Συρίας, Χαφέζ αλ-Άσαντ, μια συνθήκη φιλίας και συνεργασίας που είχε πτυχές ασφάλειας. Ο σοβιετικός και ο συριακός στρατός και οι Υπηρεσίες πληροφοριών γνώρισαν ο ένας τον άλλον πολύ καλά. Οι σθεναροί αντι-μαρξιστές ηγέτες της Συρίας συχνά φυλάκιζαν και εδίωκαν τους κομμουνιστές εγχωρίως, αλλά αυτό δεν ενοχλούσε την Μόσχα˙ Η Συρία ήταν μια στρατηγική επένδυση, όχι μια δοκιμή ιδεολογικής καθαρότητας.
Μόλις η Σοβιετική Ένωση κατέρρευσε, η Ρωσία κόλλησε με την Συρία. Το 2005, χάρισε χρέος σχεδόν 10 δισ. δολαρίων από τα 14 δισεκατομμύρια που η Συρία είχε συσσωρεύσει κατά την διάρκεια της σοβιετικής εποχής. Οι πολιτικοί δεσμοί παρέμειναν ισχυροί. Τα ρωσικά όπλα συνέχισαν να ρέουν. Και η Ρωσία εκσυγχρόνισε και εμβάθυνε το λιμάνι της Ταρτούς, καθιστώντας το το ιδανικό νέο σπίτι για τον ρωσικό Στόλο της Μαύρης Θάλασσας [14] που αποτελείται από πολεμικά πλοία και υποβρύχια.
Έτσι, όταν ο Πούτιν μπήκε στον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας, προστάτευε μακροχρόνια συμφέροντα, όπως στην Ουκρανία. Ο καταλύτης για την κίνησή του -που είχε σχεδιαστεί με το Ιράκ και το Ιράν- ήταν η συνειδητοποίηση της ρωσικής ηγεσίας ότι το συριακό καθεστώς θα μπορούσε σύντομα να καταρρεύσει. Μέχρι τότε, ισλαμιστές μαχητές είχαν σαρώσει τις επαρχίες Ιντλίμπ και Χαλεπίου, έχοντας ήδη καταλάβει τμήματα της πόλης του Χαλεπίου, της μεγαλύτερης πόλης της Συρίας και εμπορικού κέντρου της. Ακόμη χειρότερα, από το Ιντλίμπ είχαν μετακινηθεί στην παράκτια λωρίδα που εκτείνεται από τα βόρεια της Λατάκιας προς τον νότο πέρα από την Ταρτούς. Οι επιχειρήσεις τους συνόρευαν στα ανατολικά με τις εκτάσεις της Jabal an-Nusayriyah, την ιστορική πατρίδα της μειοψηφίας των Αλεβιτών (στην οποία ανήκει ο πρόεδρος Μπασάρ αλ-Άσαντ) που έχει κυριαρχήσει το συριακό κράτος επί δεκαετίες.
Αν οι ισλαμιστές μαχητές καταλάμβαναν πλήρως αυτήν την περιοχή, ο Άσαντ θα είχε πέσει. Ο Πούτιν κατανόησε ότι η ρωσική επιρροή, που χτίστηκε σε πάνω από μισό αιώνα, θα εξατμιζόταν. Επιπλέον, χιλιάδες Μουσουλμάνοι μαχητές από τον ρωσικό Βόρειο Καύκασο είχαν ενταχθεί στον πόλεμο κατά του Άσαντ, και φοβόταν ότι ένα Ισλαμικό Κράτος στην Συρία θα εμπνεύσει τους Ρώσους Μουσουλμάνους που έχουν την τάση να ριζοσπαστικοποιηθούν και ίσως ακόμη και να εμβαθύνουν την ισλαμιστική εξέγερση στην νότια Ρωσία.
Όπως και στην Ουκρανία, η Ρωσία δεν θα υποχωρήσει από την Συρία, και λίγοι ειδικοί προτρέπουν τις Ηνωμένες Πολιτείες να ανεβάσουν το στοίχημα τώρα που τα ρωσικά τζετ και τα βομβαρδιστικά σκιάζουν τον ουρανό της Συρίας και τα ρωσικά στρατεύματα και οι σύμβουλοι τριγυρίζουν επί του εδάφους του. Είναι δύσκολο να γίνει αποδεκτός ο δισταγμός να ενεργήσουν υπό το γεγονός ότι πάνω από 300.000 Σύριοι έχουν σκοτωθεί στην σύγκρουση και έχουν δημιουργηθεί περισσότερα από επτά εκατομμύρια πρόσφυγες. Πολλοί άνθρωποι στην Δύση είναι αντίστοιχα εξοργισμένοι και θέλουν να γίνει κάτι, αλλά υπάρχουν λίγα που οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν ρεαλιστικά να κάνουν.
Ο εξοπλισμός των δυνάμεων που αντιστέκονται στον Άσαντ θα μπορούσε να είναι η λιγότερο κακή επιλογή, αλλά ακόμα και τότε δεν είναι σαφές σε ποιον θα πρέπει να διοχετευθούν τα όπλα. Οι πιο ισχυρές ομάδες εναντίον του Άσαντ είναι ο συνασπισμός Jaish al-Fateh, ο οποίος περιλαμβάνει την Jabhat al-Nusra, μια θυγατρική της αλ Κάιντα της οποίας στόχος είναι ένα χαλιφάτο στην Συρία. Παρά την ρητορική των μετριοπαθών και των δημοκρατών στην αντίσταση, είναι περιθωριακοί όταν πρόκειται για αυτό που έχει σημασία πραγματικά: Οι αριθμοί και τα όπλα και ο έλεγχος του εδάφους.
Οι γραμμές μάχης στην Συρίας μετατοπίζονται συνεχώς. Έδαφος και όπλα αλλάζουν χέρια, και οι συμμαχίες είναι ρευστές. Όπλα που δίνονται σε ένα τέτοιο περιβάλλον θα μπορούσαν εύκολα να φτάσουν στα λάθος χέρια, κάτι για το οποίο οι υποστηρικτές της παροχής φορητών αντιαεροπορικών πυραύλων στην αντίσταση -όπως ο John McCain [15], ο Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής από την Αριζόνα- φαίνονται να παραβλέπουν. Η αποστολή χειριστών των ΗΠΑ στο πεδίο θα μπορούσε να μειώσει τον κίνδυνο να πωληθούν ή κλαπούν τα όπλα, αλλά οι χειριστές θα μπορούσαν να κρατηθούν ως όμηροι ή να σκοτωθούν από ομάδες που επιδιώκουν να αλλάξουν την στρατιωτική ισορροπία με το να τραβήξουν τις Ηνωμένες Πολιτείες βαθύτερα στον πόλεμο. Εκτός αυτού, ένας Αμερικανός πρόεδρος ο οποίος θα κάνει μια τέτοια δέσμευση θα έχει εκθέσει την αξιοπιστία της χώρας και θα είναι δύσκολο να απεμπλακεί αν τα πράγματα δεν πάνε καλά.
ΒΑΣΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ
Τίποτα από αυτά δεν σημαίνει ότι ο Πούτιν έχει ένα βασικό σχέδιο για την Ουκρανία ή την Συρία, ή ότι ένα τέτοιο σχέδιο, αν όντως υπάρχει, λειτουργεί. Το τελικό παιχνίδι της Μόσχας και στα δύο σημεία παραμένει ασαφές, ίσως ακόμη και στην Μόσχα. Πρόσφατες εικασίες σχετικά με μια ανανεωμένη επίθεση του Πούτιν στην Ουκρανία παραβλέπουν τα σχεδόν ανυπέρβλητα εμπόδια που θα αντιμετωπίσουν τα ρωσικά στρατεύματα καθώς θα προχωρούν προς τα δυτικά. Θα εισέλθουν σε περιοχές που είναι κατά πλειοψηφία Ουκρανών και θα συναντούν αντίσταση. Θα πρέπει να καταλάβει μεγάλες πόλεις -Dnipropetrovsk, Χάρκοβο, Μαριούπολη- και να βουτήξει στην αιματηρή επιχείρηση του αστικού πολέμου. Θα πρέπει να υπερασπιστεί μεγάλες γραμμές εφοδιασμού.
Πιο σημαντικό, ο Πούτιν θα κάψει οποιεσδήποτε πρόσφατες γέφυρες έχει κατασκευάσει με την Δύση μέσα από την παραγωγική συμμετοχή [της Ρωσίας] στις διαπραγματεύσεις των P5 + 1 για το Ιράν. Μια τέτοια απομόνωση θα μπορούσε να ωθήσει την Ρωσία προς την Κίνα [16]. Οι Ρώσοι στρατηγοί φοβούνται αυτή την προοπτική, λόγω της αυξανόμενης δύναμης της Κίνας, της ταραγμένης ιστορίας μεταξύ της Ρωσίας και της Κίνας κατά την διάρκεια των τελευταίων 150 χρόνων, και της αραιοκατοικημένης ρωσικής Άπω Ανατολής, η οποία εφάπτεται της Κίνας.
Μια καρικατούρα του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν ετοιμάζεται για το επερχόμενο πλωτό καρναβάλι της Δευτέρας των Ρόδων στο Mainz, στην Γερμανία, στις 2 Φεβρουαρίου 2016. KAI PFAFFENBACH / REUTERS
Με άλλα λόγια, ο Πούτιν δεν θα προσπαθήσει να προσαρτήσει περισσότερο έδαφος. Αντ’ αυτού, αναμένει μια επανάληψη της Πορτοκαλί Επανάσταση της Ουκρανίας του 2004. Οι μεταρρυθμιστές που εξελέγησαν στην συνέχεια υπέκυψαν στην φαγωμάρα, απέτυχαν να εφαρμόσουν μεταρρυθμίσεις, και εξανέμισαν τις ελπίδες των ανθρώπων. Αυτό το φιάσκο άνοιξε τον δρόμο στον Γιανουκόβιτς, ο οποίος ήταν πιο δεκτικός στην ρωσική επιρροή. Η Ρωσία θα μπορούσε να πιστεύει ότι η σημερινή κυβέρνηση της Ουκρανίας θα αποτύχει επίσης να προσφέρει χρηστή διακυβέρνηση και ως αποτέλεσμα θα παραμεριστεί. Το πρόβλημα για τον Πούτιν είναι ότι η πρόγνωσή του για την Ουκρανία μπορεί να αποδειχθεί ψευδής, και η χώρα θα μπορούσε να ξεγλιστρήσει από την τροχιά της Ρωσίας. Οι Ουκρανοί μεταρρυθμιστές θα αντιμετωπίσουν αναμφίβολα μια μακρά και δύσκολη μάχη, και ο ρυθμός της αλλαγής θα είναι αργός. Ωστόσο, έχουν αρκετές επιτυχίες στο ενεργητικό τους, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας μιας νέας αστυνομικής δύναμης και της μεγαλύτερης διαφάνειας στις αναθέσεις κρατικών συμβάσεων. Είναι πάρα πολύ νωρίς για να συμπεράνει κανείς ότι η Ουκρανία έχει αποτύχει.
Στην Συρία, η Ρωσία δεν έχει αυταπάτες ότι ο Άσαντ μια μέρα θα κυβερνήσει μια ενωμένη χώρα. Στην πραγματικότητα, η Μόσχα έχει ενοχληθεί από τους πρόσφατους κομπασμούς του Άσαντ ότι επαναβεβαιώνει τον πλήρη έλεγχό του. Αντίθετα, η Μόσχα θέλει ο Άσαντ να χρησιμοποιήσει τα κέρδη από τα στρατεύματά του μετά την ρωσική επέμβαση για να επιτευχθεί μια συμφωνία καταμερισμού της εξουσίας με τους εχθρούς του. Παραδόξως, όμως, η παρέμβαση της Ρωσίας έδωσε στον Άσαντ την αυτοπεποίθηση ότι μπορεί να εξασφαλίσει πρόσθετες νίκες και να καθυστερήσει μια συμφωνία. Η Ρωσία, ο προστάτης του, θα μπορούσε να απαιτήσει από αυτόν να διαπραγματευτεί. Αλλά εκείνος θα μπορούσε να αποφασίσει να μη συμμορφωθεί. Και εκεί βρίσκεται το πρόβλημα. Ο Πούτιν, έχοντας δεσμεύσει στρατεύματα και την φήμη του, δεν μπορεί να απειλήσει σοβαρά να τον εγκαταλείψει.
Ο Πούτιν μπορεί έτσι να έχει μπει σε μερικά μεγάλα στοιχήματα. Η μαζική αιματοχυσία, το βαθύ ιδεολογικό χάσμα που χωρίζει το καθεστώς του Άσαντ και τους εχθρούς του, και οι διαιρέσεις εντός της αντίστασης κάνουν αδύνατη μια ταχεία συμφωνία η οποία θα είναι αποδεκτή από όλες τις πλευρές. Εν τω μεταξύ, τα κόστη για την Ρωσία θα αυξηθούν και θα μπορούσαν να υπάρξουν δυσάρεστες εκπλήξεις. Μεταξύ των τελευταίων θα μπορούσαν να είναι τρομοκρατικές επιθέσεις στο εσωτερικό της Ρωσίας -εκδίκηση για τον θάνατο και την καταστροφή που προκάλεσαν οι βόμβες της. Η Τουρκία και η Ρωσία θα μπορούσαν να συγκρουστούν για την στήριξη της Ρωσίας στις Μονάδες Λαϊκής Προστασίας, στις οποίες επιτίθεται η Τουρκία. Και αν η Τουρκία βρεθεί υπό πυρά, το ΝΑΤΟ θα πρέπει να απαντήσει.
Η Ρωσία και η Δύση θα παραμείνουν στα μαχαίρια τη απουσία μιας πολιτικής διευθέτησης στην Συρία και την Ουκρανία. Ο επόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ, Δημοκρατικός ή Ρεπουμπλικάνος, δεν θα σπεύσει να διορθώσει τις γέφυρες με τον Πούτιν. Για λόγους εσωτερικής πολιτικής, αυτός ή αυτή θα επικεντρωθούν πρώτα στο να δείξουν στον Πούτιν ότι ο νέος ένοικος του Λευκού Οίκου δεν θα είναι έρμαιο. Αυτό που ονομάζεται δεύτερος Ψυχρός Πόλεμος δεν είναι κάτι καλό για την Δύση.
Αλλά μπορεί να είναι ακόμη χειρότερα για την Ρωσία για διάφορους λόγους. Η τιμή του πετρελαίου, η ψυχή της ρωσικής οικονομίας, έχει βυθιστεί κάτω από τα 30 δολάρια το βαρέλι σε σύγκριση με τα 110 δολάρια στα μέσα του 2014, και το ρούβλι έχει χάσει την μισή αξία του σε σχέση με το δολάριο κατά την ίδια περίοδο. Τα συναλλαγματικά αποθέματα της Ρωσίας θα βρεθούν υπό πίεση, ως αποτέλεσμα των δύο αυτών εξελίξεων. Για να γίνουν τα πράγματα χειρότερα, η ρωσική οικονομία συρρικνώθηκε κατά 3,7% το 2015 [17] και η τάση αυτή αναμένεται να συνεχιστεί και το 2016. Υπάρχουν ακόμα ενδείξεις ότι οι σκληρές οικονομικές συνθήκες δημιουργούν δημόσια ανησυχία [18]. Υπό αυτές τις συνθήκες, ο Πούτιν μπορεί να βρει τους ανοιχτούς πολέμους στην Ουκρανία και την Συρία δυσβάσταχτους.
* Ο RAJAN MENON είναι καθηγητής Πολιτικών Επιστημών και κατέχει την έδρα Anne and Bernard Spitzer στο City University of New York.
Copyright © 2016 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.
Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/russian-federation/2016-02-29/pu...
Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2015-12-14/putins-...
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/russia-fsu/2014-09-01/putins-trap
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/eastern-europe-caucasus/2015-03-...
[4] https://www.foreignaffairs.com/regions/ukraine
[5] https://www.foreignaffairs.com/regions/Syria
[6] http://www.spiegel.de/international/world/garry-kasparov-interview-putin...
[7] http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/middleeast/syria/11972743/Syri...
[8] http://www.worldaffairsjournal.org/blog/vladimir-kara-murza/medvedev-dem...
[9] https://www.foreignaffairs.com/articles/russia-fsu/2014-08-11/broken-pro...
[10] http://www.pewglobal.org/2015/06/10/2-russian-public-opinion-putin-prais...
[11] https://www.foreignaffairs.com/articles/eastern-europe-caucasus/2013-11-...
[12] http://www.economist.com/blogs/graphicdetail/2015/10/daily-chart-russia-...
[13] https://www.foreignaffairs.com/articles/syria/2015-10-18/how-work-russia...
[14] https://www.foreignaffairs.com/articles/russian-federation/2016-02-08/ch...
[15] http://time.com/11165/john-mccain-barack-obama-syria-ukraine/
[16] https://www.foreignaffairs.com/articles/china/2015-12-14/how-china-sees-...
[17] http://www.bbc.com/news/business-35398423
[18] http://www.nybooks.com/daily/2016/02/23/russia-end-of-illusion/
