Πέντε χρόνια μετά τη Lehman Brothers
Του Νίκου Ευθυμιάδη
(Πηγή : http://news.kathimerini.gr)
Εχουν ήδη περάσει πέντε χρόνια από την κατάρρευση της Lehman Brothers, που σηματοδότησε την έναρξη μιας παγκόσμιας κρίσης, ίδιας ή και χειρότερης από αυτή του 1929. Μόνο που στην πρόσφατη αυτή κρίση, σύμβολο είναι η Ελλάδα, η μικρή μας Ελλάδα...
Δεν είναι άσκοπο να κάνουμε μία σύντομη ανασκόπηση αυτών των πέντε ετών, σε διεθνές και σε ελληνικό επίπεδο. Ενας τέτοιος αναστοχασμός, εφόσον γίνει ταυτόχρονα από τις ηγετικές ελίτ και τους λαούς, θα βοηθήσει, κατά τη γνώμη μου, να διορθωθούν ορισμένα πράγματα στο εγγύς μέλλον.
Καταρχήν σε διεθνές επίπεδο:
Η μεγάλη αλήθεια ότι κανείς δεν βρήκε την πόρτα της εξόδου από την κρίση. Ομως επηρεάστηκαν λιγότερο όσοι την αντιμετώπισαν χωρίς αχρείαστα μονεταριστικά σοκ και έκαναν ενέσεις ρευστότητας στις οικονομίες τους. Η σύγκριση ΗΠΑ - Ε.Ε. μπορεί να αποδώσει χρήσιμα συμπεράσματα. Τα πρόσφατα μέτρα του κ. Μ. Ντράγκι ευχόμαστε να σηματοδοτήσουν μια στροφή πολιτικής πιο κοντά στην κατεύθυνση που έχουν ακολουθήσει από την πρώτη στιγμή οι συνάδελφοί του στις ΗΠΑ. Η κρίση αντιμετωπίστηκε καλύτερα εκεί όπου η διαφάνεια (κρατική και εταιρική) ήταν έντονη. Επίσης κρίθηκαν αναγκαίες παρεμβάσεις στη λειτουργία των αγορών, με αναθεώρηση των πολλών «γκρίζων ζωνών» προς ένα σημαντικά αυστηρότερο κανονιστικό πλαίσιο. Παράλληλα επανεκτιμήθηκε η αξία της πραγματικής οικονομίας, της παραγωγής δηλαδή αληθινών αγαθών.
Αναδείχθηκε έντονα η ανάγκη για παγκόσμιους θεσμούς και διεθνείς μηχανισμούς που θα περιορίζουν την απληστία και την ενσυνείδητη τάση ορισμένων να μετατρέπονται σε «πολύ μεγάλους για να καταρρεύσουν», και να αναγκάζουν το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο να πληρώνει την «υπολογισμένη» αποτυχία τους.
Σε εθνικό επίπεδο:
Ξέσπασαν όλες οι παθογένειες μαζί (οικονομικές, πολιτικές, αξιακές...).
Η έλλειψη (σε ηγεσία και πολίτες) της πολιτικής αρετής που λέγεται προβλεπτικότητα μας υποχρέωσε να δούμε όλα τα προβλήματα συγκεντρωμένα, να αναλώσουμε όλες τις δυνάμεις μας στα πιο επείγοντα και τελικά να «αφήσουμε» κάθε σχεδιασμό στην τρόικα.
Ως συνήθως, έγινε πολύ φασαρία και λίγος διάλογος για τα αίτια της κρίσης και τον τρόπο εξόδου από αυτήν, με αποτέλεσμα να ευνοηθεί η πολιτική της κραυγής και όχι της σύνεσης. Ετσι, η ακρότητα έγινε αποδεκτή πολιτική και κοινωνική συμπεριφορά και ο λαός μας ένα ετερόκλητο άθροισμα τρομαγμένων ή/και οργισμένων ανθρώπων.
Περίσσεψε ο λαϊκισμός, περισσότερο ή λιγότερο, από όλες τις πλευρές του πολιτικού φάσματος. Εξάντλησαν τις δυνάμεις και τη ρητορική τους στη λήψη δημοσιονομικών μέτρων (έστω και των αναγκαίων ή συμφωνημένων), ενώ υποβάθμισαν ή υποτίμησαν την κορυφαία αιτία της κρίσης που ήταν και δυστυχώς συνεχίζει να είναι, ο εκσυγχρονισμός του υπερτροφικού κράτους και της αναποτελεσματικής διοίκησης.
Δεν είναι άστοχη η επισήμανση ότι η χώρα για πέντε χρόνια περίπου έγινε το πειραματόζωο των τεχνοκρατών της Ε.Ε. και αλεξικέραυνο της Ευρωπαϊκής κρίσης. Δεν είναι όμως άστοχο και να ειπωθεί ότι η χώρα μας πολιτεύθηκε για πολύ καιρό σαν να ήθελε να συμβεί αυτό, σαν να επιζητούσε να γίνει «ο ιδανικός αυτόχειρας» της Ευρωζώνης.
Τελικά, όμως, σε εθνικό επίπεδο φαίνεται πως μπορούμε να καταλήξουμε σε μία κατάσταση πιο ταιριαστή με τον τρόπο ζωής μας, φαίνεται πως «την τελευταία στιγμή» θα τα καταφέρουμε να ξεφύγουμε από την ακροβασία στο χείλος του οικονομικού γκρεμού. Το πρωτογενές πλεόνασμα, η έστω και διστακτική αλλαγή της ευρωπαϊκής πολιτικής, η πύρρειος νίκη της καγκελαρίου Μέρκελ, η διαφαινόμενη στροφή στην πολιτική της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και ο αργός αλλά ουσιαστικός επαναπροσανατολισμός των δυνάμεών μας προς εξωστρεφή δράση δημιουργούν μία καλή συγκυρία για να αποφύγουμε τον κίνδυνο της πλήρους κατάρρευσης.
Πέντε χρόνια μετά, ωρίμασαν τα πράγματα για να μπει η Χώρα μας στον δρόμο ώστε να αποτελέσει μία «κανονική» Ευρωπαϊκή Χώρα και όχι μία χώρα που τυχαίνει να είναι στην Ευρώπη. Το κόστος ίσως είναι πολύ μεγάλο αλλά φταίμε κι εμείς που αργήσαμε να το αποφασίσουμε...
* Ο κ. Νίκος Ευθυμιάδης είναι πρόεδρος της REDESTOS Efthymiadis Agrotechnology Group, πρόεδρος ε.Τ. ΣΒΒΕ.