Η βαλκανική «άνοιξη» του Ερντογάν γκριζάρει
Αντιδράσεις από χριστιανούς, μουσουλμάνους στα νεο-οθωμανικά σχέδια της Τουρκίας
Tου Σταύρου Τζίμα
(Πηγή : http://news.kathimerini.gr)
Μετά το πατατράκ της «Αραβικής Ανοιξης», που απέτυχε να προωθήσει το τουρκικό ισλαμικό μοντέλο εξουσίας, ο Ταγίπ Ερντογάν αυτοαναγορεύεται σε «αφέντη» - προστάτη των Αλβανών της Βαλκανικής.
Στόχος του, μέσω του ελέγχου των μουσουλμανικών πληθυσμών, η προώθηση της στρατηγικής του νεο-οθωμανισμού διά της οποίας φιλοδοξεί να επαναφέρει την Τουρκία στα Δυτικά Βαλκάνια.
Μιλώντας σε συγκέντρωση στο Πρίζρεν του Κοσόβου, την περασμένη εβδομάδα, διακήρυξε πως αισθάνεται το νεόκοπο κράτος ως δεύτερη πατρίδα του και ότι οι δύο λαοί, Τούρκοι και Αλβανοί, ανήκουν στην ίδια χώρα. «Το Κόσοβο είναι Τουρκία και η Τουρκία είναι Κόσοβο...» δήλωσε. Ο ίδιος μάλλον δεν περίμενε ότι τα λεγόμενά του θα προκαλούσαν θύελλα αντιδράσεων όχι μόνο από αλλοδόξους, όπως οι Σέρβοι, αλλά κυρίως από τους ομοθρήσκους του. Και... τα άκουσε για τα καλά. Ο διάσημος Αλβανός συγγραφέας Ισμαήλ Κανταρέ παρέπεμψε στο έργο του «Η τριβή», στο οποίο θεωρεί υπαίτια την οθωμανική κατοχή για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται το αλβανικό έθνος.
«Ο,τι έχω γράψει είναι πολύ επίκαιρο. Ο λεγόμενος σλαβικός κίνδυνος, για την εξαφάνιση του αλβανικού έθνους, υπήρξε μια εφεύρεση των Οθωμανών και των νεο-οθωμανών...» είπε, ενώ ο επίσκοπος των Καθολικών του Κοσόβου, Ντόντε Γκιέργκ, χρησιμοποίησε ακόμα πιο σκληρά λόγια. «Βγήκε στην επιφάνεια η νοσταλγία και οι φιλοδοξίες κάποιων νεο-οθωμανών και η επιθυμία του Τούρκου πρωθυπουργού να είναι αφέντης των Αλβανών», είπε.
Η εφημερίδα των Τιράνων «Κόχα Γιον» του επιτέθηκε με σφοδρότητα: «Οι Αλβανοί δεν θέλουν να έχουν φίλο έναν αυταρχικό ηγέτη, που ονειρεύεται επέκταση των συνόρων και επιρροή Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που ονειρεύεται να γίνει σουλτάνος και χαλίφης...».
Οι σχέσεις Αγκυρας - Βελιγραδίου δοκιμάζονται ύστερα από αυτό. «Η Σερβία δεν μπορεί να εκλάβει τις δηλώσεις αυτές ως φιλικές» ανακοίνωσε το ΥΠΕΞ, με τον αντιπρόεδρο Βούτσιτς να αξιώνει «επειγόντως τη δημόσια συγγνώμη» των Τούρκων.
Μολονότι ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου έσπευσε να υποστηρίξει ότι οι δηλώσεις Ερντογάν «παρερμηνεύτηκαν», η συζήτηση για την επιχείρηση επαναπροώθησης από τον Ερντογάν της νεο-οθωμανικής πολιτικής στα Βαλκάνια έχει ανοίξει. Οχι ότι είχε εγκαταλείψει ποτέ τα σχέδιά της η Αγκυρα επ’ αυτού, όμως οι τεκτονικές δονήσεις στον αραβικό κόσμο τα τελευταία δύο χρόνια έστρεψαν προς τα εκεί το ενδιαφέρον της, φιλοδοξώντας να «πουλήσει» το «μοντέλο Ερντογάν» σε χώρες στις οποίες κατέρρεαν τα μπααθικά καθεστώτα υπό το βάρος της λαϊκής οργής. Τα Βαλκάνια μπορούσαν να περιμένουν. Το αραβικό χαρτί όμως δεν βγήκε στον φιλόδοξο Τούρκο ηγέτη, καθώς ο Ασαντ δεν... λέει να πέσει, οι Αδελφοί (του) Μουσουλμάνοι ανατράπηκαν στην Αίγυπτο, στους φυλάρχους της Λιβύης δεν έχει έρεισμα, και το όραμά του να γίνει ένας «σύγχρονος σουλτάνος», με επιρροή από τις κοιλάδες του Τίγρη και του Ευφράτη, μέχρι εκεί που για τους μουσουλμάνους δύει ο ήλιος, το Μαγκρέμπ δηλαδή, δείχνει να σβήνει.
Η διείσδυση στα Βαλκάνια ωστόσο δεν θα είναι ένας απλός περίπατος για τον Ερντογάν, μολονότι συνοδεύεται από χρήμα, επενδύσεις, προσπάθεια θρησκευτικής και πολιτικής καθοδήγησης των συμπαγών μουσουλμανικών πληθυσμών, συμμαχίες σε επίπεδο κορυφής και βεβαίως ανατολίτικες υποσχέσεις. Αν και είναι ευρέως διαδεδομένη η γνώμη ότι η Τουρκία ασκεί νεο-οθωμανική πολιτική, βάσει της οποίας στρέφεται ειδικά στις χώρες με μουσουλμανικό πληθυσμό (Αλβανία, Κόσοβο, ΠΓΔΜ, Βοσνία-Ερζεγοβίνη), ο θρησκευτικός πατερναλισμός του Τούρκου ηγέτη δεν δείχνει να συγκινεί ιδιαίτερα.
Αλβανοί, Βόσνιοι και κάποιοι πληθυσμοί στη Σερβία είναι μεν μουσουλμάνοι, επ’ ουδενί όμως διακρίνονται για την προσήλωσή τους στη θρησκεία. Πολύ περισσότερο δεν ρέπουν προς τον ισλαμικό φανατισμό παρά τις προσπάθειες τόσο της Τουρκίας, όσο και της Σαουδικής Αραβίας αμέσως μετά την κατάρρευση της Γιουγκοσλαβίας να τους ποδηγετήσουν στον δρόμο του Αλλάχ, ανεγείροντας τεμένη, χρηματοδοτώντας ιδρύματα, δίνοντας υποτροφίες. Αποκορύφωμα ήταν η είσοδος της Αλβανίας από τον Σαλί Μπερίσα το 1992 στην Ισλαμική Διάσκεψη, πρωτοβουλία που προκάλεσε ισχυρές αντιδράσεις στο εσωτερικό της χώρας του.
Ονειρο η Ευρώπη και όχι οι μαντίλες
Είναι αλήθεια ότι ελάχιστους μουσουλμάνους θα συναντήσει κανείς στα Βαλκάνια που να γοητεύονται από το «μοντέλο» της Τουρκίας του Ερντογάν.
Οι άνθρωποι ζουν με το όνειρο να γίνουν Ευρωπαίοι πολίτες και όχι μιας ισλαμικής δημοκρατίας έστω και ήπιας μορφής, αλλά πάντως με «μαντίλες», απαγόρευση του αλκοόλ κ.λπ. Για να υλοποιήσει, λοιπόν, ο Ερντογάν τα «αυτοκρατορικά σύνδρομα» στη Βαλκανική πρέπει να απωθήσει την ευρωπαϊκή επιρροή και αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο.
Μια προσπάθεια της Τουρκίας, πρόσφατα, να αλλάξουν τα σχολικά εγχειρίδια της Ιστορίας στην Αλβανία και το Κόσοβο και να απαλειφθεί ο όρος «οθωμανική κατοχή» προκάλεσε έκρηξη στον κόσμο της διανόησης και σταμάτησε προτού καν ξεκινήσει.
Οι μνήμες της οθωμανικής παρουσίας είναι νωπές για να διαγραφούν με κάποιες άνωθεν αποφάσεις και η εθνική χειραφέτηση δεν έχει ολοκληρωθεί ώστε να ξεχαστεί η ιστορία.
Ο Αχμέτ Νταβούτογλου κατά το πρόσφατο ταξίδι του στα Τίρανα και ο Ερντογάν στην Αγκυρα, όταν τον επισκέφθηκε ο νεοεκλεγείς πρωθυπουργός της Αλβανίας Εντι Ράμα, αφού έταξαν στους Αλβανούς δάνεια και επενδύσεις, υποσχέθηκαν ακόμα και βοήθεια για να ενταχθούν η Αλβανία και το Κόσοβο στην Ε.Ε. Τα ίδια είπαν και στον πρωθυπουργό της ΠΓΔΜ Ν. Γκρούεφσκι.
Τώρα το πώς η Τουρκία θα... εντάξει στην Ευρωπαϊκή Ενωση άλλα κράτη, όταν πασχίζει να μπει η ίδια και δεν γίνεται δεκτή, είναι μια άλλη ιστορία…
Φαραωνικά έργα στην Πόλη
AFP, Reuters, A.P.
Μία υποθαλάσσια σήραγγα κάτω από τον Βόσπορο εγκαινιάστηκε την περασμένη Τρίτη στην Τουρκία. Πρόκειται για το πρώτο υποθαλάσσιο τούνελ που συνδέει δύο ηπείρους, την Ευρώπη με την Ασία. Στην πραγματικότητα με το κολοσσιαίο έργο, κόστους τριών δισεκατομμυρίων ευρώ, υλοποιείται το όραμα για το οποίο πρώτη φορά μίλησε ο σουλτάνος Αμπντούλ Μεντζίτ πριν από 150 χρόνια.
Η σήραγγα έχει συνολικό μήκος 13,6 χιλιομέτρων και ένα τμήμα της είναι κατασκευασμένο περίπου 60 μέτρα κάτω από τον θαλάσσιο πυθμένα, κάτι ασφαλώς εντυπωσιακό, αν και σύμφωνα με ορισμένους επιστήμονες επικίνδυνο... Τα εγκαίνια του «έργου του αιώνα» συνέπεσαν με την 90ή επέτειο από την ίδρυση του σύγχρονου τουρκικού κράτους.
Μπορεί η ιδέα, αλλά και η φιλοδοξία της κατασκευής της σήραγγας, να καταγράφεται για πρώτη φορά περί το 1860, αλλά τα τεχνικά μέσα εκείνης της εποχής δεν επέτρεπαν την υλοποίησή του.
Ο σημερινός πρωθυπουργός της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, πρώην δήμαρχος Κωνσταντινούπολης, έφερε ξανά στο προσκήνιο το μεγάλο έργο το 2004. Και δεν είναι το μοναδικό, αλλά ένα από μια μακρά αλυσίδα εντυπωσιακών έργων υποδομής. Ανάμεσά τους η κατασκευή ενός ακόμα αεροδρομίου, μιας νέας γέφυρας πάνω από τον Βόσπορο αλλά και ενός νέου καναλιού που θα εξυπηρετεί τους διεθνείς πλόες και θα βοηθήσει στην «εκτόνωση» της έντονης θαλάσσιας κυκλοφορίας που παρατηρείται στον Βόσπορο. Tην Τρίτη επίσης υπεγράφη επίσημη συμφωνία μεταξύ του Ερντογάν και του Ιάπωνα ομολόγου του Σίνζο Αμπε για την κατασκευή ενός δεύτερου πυρηνικού αντιδραστήρα στην επαρχία της Σινώπης. Η πρώτη μονάδα του υπερσύγχρονου αντιδραστήρα θα τεθεί σε λειτουργία το 2023 και η τελευταία το 2028. Τα σχέδια του κ. Ερντογάν, αξίζει να σημειωθεί, αποτελούν έναν από τους λόγους των μεγάλων αντικυβερνητικών διαδηλώσεων του περασμένου Ιουνίου, κατά τις οποίες οι κάτοικοι της Κωνσταντινούπολης διαμαρτυρήθηκαν υποστηρίζοντας ότι τα προγράμματα αστικής ανάπτυξης του σημερινού πρωθυπουργού της Τουρκίας εξαναγκάζουν τους πολίτες να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και καταστρέφουν τους λίγους πνεύμονες πρασίνου που έχουν απομείνει στη μεγαλούπολη.
Οι επικριτές του πρωθυπουργού τον κατηγορούν επίσης ότι επέσπευσε τα εγκαίνια της σήραγγας του Βοσπόρου εξαιτίας των δημοτικών εκλογών που πρόκειται να διεξαχθούν τον Μάρτιο του 2014. Αλλωστε, το έργο δεν πρόκειται να είναι πλήρως λειτουργικό στο άμεσο μέλλον και το τελικό στάδιο κατασκευής του αναμένεται να διαρκέσει αρκετά χρόνια ακόμα.
Η κατασκευή της σήραγγας ξεκίνησε το 2004 και αναμενόταν να ολοκληρωθεί σε τέσσερα χρόνια, αλλά τα προβλήματα ήταν πολλά και σημαντικά ιδιαίτερα λόγω των αρχαιολογικών ευρημάτων. Περίπου 40.000 αντικείμενα σημαντικής αρχαιολογικής αξίας ήρθαν στο φως.Ανάμεσά τους το «νεκροταφείο» περίπου 30 σκαφών που χρονολογούνται από τα χρόνια του Βυζαντίου και που «αποτελούν» τον μεγαλύτερο γνωστό στόλο από τα χρόνια του Μεσαίωνα. Ο εντοπισμός τους, όπως είναι γνωστό, προκάλεσε εκνευρισμό στον Τούρκο πρωθυπουργό, διότι δεν ήταν η πρώτη φορά που η αρχαιολογική σκαπάνη ήρθε να ανατρέψει ή να αποτελέσει τροχοπέδη για τα φιλόδοξα σχέδιά του. Πριν από δύο χρόνια, ο πρώην δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης διαμαρτυρήθηκε ότι τα αρχαιολογικά ευρήματα δεν του επιτρέπουν να αλλάξει την πόλη. «Πρώτα είπαν ότι είναι τα αρχαιολογικά ευρήματα, μετά είπαν για κάποια σπασμένα αγγεία, τώρα είναι το ένα ή το άλλο. Αραγε αυτά τα πράγματα είναι πιο σημαντικά από τον λαό της Κωνσταντινούπολης;» αναρωτιόταν φωναχτά ο κ. Ερντογάν.
Σημειώνεται ότι η Τουρκία πρόκειται να δαπανήσει 250 δισεκατομμύρια δολάρια τα επόμενα χρόνια σε έργα υποδομής.
Εκτός όμως από τα προβλήματα που παρουσιάστηκαν κατά την κατασκευή της σήραγγας του Βοσπόρου, διατυπώνονται ανησυχίες για την ασφάλεια του έργου εξαιτίας της μεγάλης σεισμικότητας της περιοχής. Το Επιμελητήριο των Τούρκων Μηχανικών και Αρχιτεκτόνων προειδοποίησε ότι η σήραγγα κατασκευάστηκε σε λασπώδες υπέδαφος μόλις είκοσι χιλιόμετρα από το ενεργό ρήγμα της Βόρειας Ανατολίας, το οποίο σύμφωνα με τις προβλέψεις των σεισμολόγων μπορεί να δώσει έναν πολύ ισχυρό σεισμό τα επόμενα 30 χρόνια. Ο υπουργός Μεταφορών Μπιναλί Γιλντιρίμ, ωστόσο, καθησυχάζοντας περιέγραψε το έργο ως την ασφαλέστερη δομή στην Κωνσταντινούπολη.
