Από τις βαλίτσες με εκατοδόλαρα στα... αόρατα ψηφιακά bitcoin
Γιατί το οργανωμένο έγκλημα προτιμά πλέον να ξεπλένει χρήματα με το εικονικό νόμισμα
Bloomberg
(Πηγή : http://news.kathimerini.gr)
Μέχρι πρόσφατα το εικονικό νόμισμα που ακούει στο όνομα bitcoin ηχούσε σαν κάτι καινούργιο στο Ιντερνετ.
Οταν, όμως, έκλεισε διά νόμου ο «Δρόμος του Μεταξιού», το άκρως δημοφιλές ιστολόγιο για online παράνομη διακίνηση ναρκωτικών που χρησιμοποιούσε το Bitcoin ως μέσο συναλλαγής, οι πολιτικοί ταγοί αναγκάστηκαν να το προσέξουν. Προέκυψε πως οι κοινοί εγκληματίες πραγματικά προτιμούν το bitcoin, που μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης στο Ιντερνετ σε συνθήκες πλήρους ανωνυμίας και, καθώς φαίνεται, ατιμωρησίας.
Η στροφή σε ένα εικονικό νόμισμα αποτελεί μια τεράστια και ανησυχητική αλλαγή στη συμπεριφορά των παραβατών που επί δεκαετίες προτιμούσαν τον χρυσό και τα μετρητά, κυρίως δολάρια, για τις συναλλαγές τους.
Το θέμα απασχόλησε προ ημερών και την επιτροπή εσωτερικής ασφάλειας της αμερικανικής Γερουσίας. Θα ήταν σκόπιμο να αρχίσουμε με μια αφήγηση γύρω από τη σχέση του εγκλήματος με τα μετρητά. Προσπαθήστε να σκεφτείτε για λίγο σαν εγκληματίας. Οποιαδήποτε οικονομική συναλλαγή που αφήνει πίσω της ίχνη αποτελεί στοιχείο και των παραβάσεών σας. Για τον λόγο αυτό έχουν κυριαρχήσει τα μετρητά. Επί χρόνια, οι απατεώνες κάθε είδους αναγκάζονταν να μετακινούν βαλίτσες με μετρητά για τις παράνομες συναλλαγές τους.
Οι τράπεζες...
Τη δεκαετία του 1960, πάντως, οι έμποροι ναρκωτικών αντιμετώπισαν μεγάλες προκλήσεις λογιστικής φύσης όταν έπρεπε να συνδιαλλαγούν με μετρητά. Το εμπόρευμά τους πληρωνόταν με μικρά ποσά, αλλά πώς θα μπορούσαν να μεταφέρουν αυτά τα ποσά;
Αρχικά προσέλαβαν ταχυδρόμους μιας χρήσης, που συγκέντρωναν τα έσοδα από το εμπόριο και τα κατέθεταν σε τοπικές τράπεζες. Από τη στιγμή της κατάθεσης, τα χρήματα μπορούσαν να ξεπλυθούν με τη μεταφορά τους σε ξένους λογαριασμούς. Αυτή η ροή μετρητών ήταν ευπρόσδεκτη από τις τράπεζες, καθώς τους προσέφερε διαθέσιμα κεφάλαια για επικερδή δάνεια χαμηλής διακινδύνευσης. Οπως παρατήρησε ο δημοσιογράφος Ντέιβιντ Αντελμαν, «οι τράπεζες έκαναν τα στραβά μάτια στην πηγή αυτού του πλούτου και δεν ρωτούσαν τον ιδιοκτήτη του ψαράδικου ή του μανάβικου πώς κέρδιζε εκατομμύρια δολάρια κάθε ημέρα και ήταν όλα σε μικρά χαρτονομίσματα». Το 1970 το Κογκρέσο ψήφισε νόμο για το τραπεζικό απόρρητο που καθιστούσε αδύνατο το «ξέπλυμα χρήματος» μέσω του αμερικανικού τραπεζικού συστήματος. Οι τράπεζες υποχρεούνται πλέον να αναφέρουν τις συναλλαγές άνω των 10.000 δολαρίων. Ορισμένες συμμορφώθηκαν, ενώ άλλες όχι. Στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και στις αρχές του 1980, οι αρχές δημιούργησαν ειδικές ομάδες αντιμετώπισης εγκλήματος, που στόχευαν ειδικά σε αυτό το είδος «ξεπλύματος χρήματος». Η πρώτη εξ αυτών οδήγησε στη δίωξη τόσο εκείνων που «ξέπλεναν μαύρο χρήμα» όσο και των ίδιων των τραπεζών. Ακολούθησαν άλλες διώξεις. Ολες αυτές οι κινήσεις, όμως, δεν μπόρεσαν να αποτρέψουν το «ξέπλυμα» δισεκατομμυρίων δολαρίων στις αμερικανικές τράπεζες. Αντιθέτως, οι παράνομοι μπόρεσαν σύντομα να παρακάμψουν τους περιορισμούς ανοίγοντας μικρότερους τραπεζικούς λογαριασμούς, μέσω των οποίων «ξεπλένονταν» τα χρήματά τους.
...τα εξωτικά νησιά...
Το Κογκρέσο αντέδρασε σε διαφορετικές φάσεις τα επόμενα χρόνια. Η πιο σημαντική προσπάθεια ήταν το 1986, με τον νόμο για το «ξέπλυμα χρήματος», που επέβαλε πολύ πιο σκληρές ποινές σε όσους παραβίαζαν τη νομοθεσία. Εδινε, άλλωστε, στις τράπεζες τη δυνατότητα να ενημερώνουν την κυβέρνηση σχετικά με τους πελάτες τους, χωρίς να παραβιάζεται η νομοθεσία περί τραπεζικού απορρήτου. Σταδιακά, οι τράπεζες επέλεξαν να συνεργασθούν παρά να αντιμετωπίσουν εναντίον τους αγωγές και στα τέλη της δεκαετίας του 1980 είχε πλέον γίνει πολύ δύσκολο να «ξεπλύνει» κανείς χρήμα εντός των ΗΠΑ. Δεν ίσχυε, όμως, το ίδιο για τις τράπεζες άλλων χωρών και ιδιαιτέρως εκείνων που είχαν παράδοση τραπεζικού απορρήτου. Ετσι, το οργανωμένο έγκλημα και ιδιαιτέρως όσοι έκαναν διακίνηση ναρκωτικών επικεντρώθηκαν στην προσπάθεια να στείλουν τα κέρδη τους εκτός ΗΠΑ ώστε να ξεπλυθούν σε πιο φιλικούς τόπους που προωθούν το τραπεζικό απόρρητο: Βενεζουέλα, νήσοι Κέιμαν και πολλές άλλες χώρες.
...και τα πλυντήρια
Οπως και στο παρελθόν, όμως, η μεταφορά κεφαλαίων εκτός ΗΠΑ παρουσίαζε σοβαρά λογιστικά προβλήματα, που ορισμένες φορές υπερέβαιναν τα εμπόδια της διακίνησης ναρκωτικών. Πρώτον, γιατί τα μετρητά είχαν πολύ μεγάλο βάρος. Το 1997 το αμερικανικό υπουργείο Δικαιοσύνης εξέφρασε την εκτίμηση πως κάθε κιλό κοκαΐνης που πωλείτο στους δρόμους απέφερε έξι κιλά χρήματος σε μετρητά, ενώ κάθε κιλό ηρωίνης απέδιδε 10 κιλά μικρών χαρτονομισμάτων. Αυτό δημιουργούσε προβλήματα, ιδιαιτέρως επειδή η νομοθεσία απαιτούσε να δηλώνεται κάθε ποσό που έβγαινε από τη χώρα άνω των 5.000 δολαρίων. Ετσι, τα καρτέλ ναρκωτικών επιστράτευσαν μια σειρά συσκευών, από τοστιέρες μέχρι πλυντήρια ρούχων, τα οποία γέμιζαν με μετρητά και τα έβγαζαν από τη χώρα.
Φθηνές και γρήγορες συναλλαγές
Πρωταρχικός στόχος του εμπνευστή του bitcoiήταν η ταχεία και με μικρό κόστος πραγματοποίηση συναλλαγών. Το ζήτημα αφορά πάρα πολλούς ανθρώπους κυρίως στον αναπτυσσόμενο κόσμο, όπου η πρόσβαση στο τραπεζικό σύστημα είναι περιορισμένη. Ακριβώς αυτό προσπαθεί να εκμεταλλευθεί μια νέα εταιρεία στην Κένυα, η BitPesa, όπως μεταδίδει το πρακτορείο Bloomberg. Οι Κενυάτες που ζουν στο εξωτερικό στέλνουν σε συγγενείς τους στην πατρίδα 1,2 δισ. δολάρια τον χρόνο. Ωστόσο, το κόστος της μεταφοράς χρημάτων μέσω εταιρειών όπως η WesterUnioκαι MoneyGram είναι αρκετά υψηλό, γεγονός που μπορεί να εκμεταλλευθούν οι εταιρείες που χρησιμοποιούν το bitcoin. Για παράδειγμα, οι WesterUnioMoneyGram παίρνουν προμήθεια 10-17 δολαρίων για τη μετοφορά ποσού 200 δολαρίων από τις ΗΠΑ στην Κένυα. Παράλληλα, η διαδικασία μπορεί να διαρκέσει από μία ώρα μέχρι πέντε ημέρες. Η διευθύνουσα σύμβουλος της BitPesa, Ελίζαμπεθ Ροσιέλο, εξηγεί στο Bloomberg ότι η εταιρεία θα αρχίσει δοκιμαστικές συναλλαγές τον Μάρτιο και μέχρι το τέλος του 2014 ελπίζει να έχει κερδίσει το 1% της αγοράς, αφού, όπως λέει, «δεν υπάρχουν άλλες εταιρείες στην αγορά που να προσπαθούν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα του υψηλού κόστους των εμβασμάτων στην Αφρική». Η BitPesa θα χρεώνει 3 δολάρια ανά υπερπόντια συναλλαγή και υπόσχεται ότι τα χρήματα θα φτάνουν στον παραλήπτη την ίδια ημέρα. Η Κένυα είναι ο τρίτος σημαντικότερος παραλήπτης εμβασμάτων από το εξωτερικό στην υποσαχάρια Αφρική μετά τη Νιγηρία και τη Σενεγάλη. Οι υπερπόντιες μεταφορές χρημάτων προς την Κένυα αυξάνονται με ρυθμό πενταπλάσιο από το 6,2% που είναι ο μέσος όρος για την υποσαχάρια Αφρική, οπότε πρόκειται για υποσχόμενη αγορά.