Τα οφέλη από το ταξίδι Ομπάμα στη Μ. Ανατολή
Tου David Ignatius - Aρθρογράφου της Washington Post
(Πηγή : http://news.kathimerini.gr)
Ιδού μια ψυχρή υπόθεση εργασίας, καθώς ο πρόεδρος Ομπάμα επιχειρεί να διαμορφώσει την ατζέντα της εξωτερικής του πολιτικής:
Αν αναλάμβανε κατά αποκλειστικότητα τη διευθέτηση του συριακού προβλήματος μέσω μιας στρατιωτικής επέμβασης, αυτό θα ήταν μάλλον το μοναδικό του κατόρθωμα στη δεύτερη θητεία του στον Λευκό Οίκο – και πάλι είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν θα κατάφερνε να συμφιλιώσει τις αντιμαχόμενες κοινότητες στη χώρα.
Ετσι, λοιπόν, ο Ομπάμα μοιάζει να υιοθετεί μια πιο πραγματιστική προσέγγιση για τη Συρία, με τη CIA να αναλαμβάνει πρωταγωνιστικό ρόλο και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και τις ένοπλες δυνάμεις να τη στηρίζουν. Οι ΗΠΑ θα αναλάβουν την εκπαίδευση των Σύρων ανταρτών και θα βοηθήσουν την αντιπολίτευση στη διακυβέρνηση των περιοχών που δεν ελέγχονται πλέον από το καθεστώς Ασαντ. Παράλληλα, η Ουάσιγκτον θα εργαστεί ακόμα πιο σκληρά προκειμένου να διασφαλίσει τον συντονισμό μεταξύ των περιφερειακών δυνάμεων –Τουρκία, Κατάρ, Σαουδική Αραβία και Ιορδανία–, οι αντικρουόμενες πολιτικές των οποίων απειλούν τις τελευταίες ημέρες να διαλύσουν τη συριακή αντιπολίτευση.
Ο Ομπάμα, όμως, δεν πρόκειται να αφοσιωθεί εξ ολοκλήρου στη Συρία, όπως κάποιοι επιθυμούν, διότι φοβάται πως θα υποχρεωθεί να αναλώσει στο συγκεκριμένο ζήτημα τα χρόνια που του απομένουν στην προεδρία. Αυτή, λοιπόν, η πραγματιστική προσέγγιση ήταν πασιφανής κατά τη διάρκεια της πρόσφατης επίσκεψης του Αμερικανού προέδρου στη Μέση Ανατολή. Μολονότι ο Ομπάμα δέχεται συχνά επικρίσεις για το παθητικό «ηγούμαι δίχως να φαίνομαι» ύφος του, πέτυχε αξιοσημείωτη πρόοδο σε ορισμένα ζητήματα. Η πρόκληση για τον ίδιο είναι, όπως πάντα άλλωστε, να βεβαιωθεί ότι όσα εξασφάλισε προφορικά θα μετουσιωθούν σε πράξεις, κάτι που προϋποθέτει φανερή ηγετική στάση.
Παλαιστινιακό
Τα τρία στρατηγικά οφέλη που προέκυψαν από το ταξίδι στη Μέση Ανατολή είναι τα εξής: Κατ’ αρχάς, ο Ομπάμα έδωσε νέα πνοή στην ειρηνευτική διαδικασία μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων, η οποία εθεωρείτο νεκρή. Είναι κάτι που κατάφερε κυρίως χάρη στην ομιλία που έδωσε στο Ισραήλ την 21η Μαρτίου, και στο διπλωματικό κόλπο της ιππευσης δύο αλόγων ταυτοχρόνως. Η ομιλία είχε τον χαρακτήρα ενός ερωτικού γράμματος στο Ισραήλ, όπως παρατήρησε ένας σχολιαστής, υιοθετώντας παράλληλα με θέρμη το παλαιστινιακό αίτημα για την ίδρυση ανεξάρτητου κράτους.
Εν συνεχεία, ο Ομπάμα μετακίνησε τον Ισραηλινό πρωθυπουργό, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, πιο κοντά στις αμερικανικές θέσεις όσον αφορά το ενδεχόμενο ανάληψης στρατιωτικής δράσης κατά του Ιράν. Ο Νετανιάχου είπε ότι, «αν οι Ιρανοί αποφασίσουν να αναπτύξουν πυρηνικό όπλο –αν δηλαδή κυριολεκτικά ξεκινήσουν τη διαδικασία παραγωγής ενός τέτοιου όπλου–, τότε θα χρειαστούν ένα χρόνο από σήμερα». Πρόσθεσε, ακόμα, ότι οι εκτιμήσεις ΗΠΑ και Ισραήλ όσον αφορά το Ιράν είναι κοινές. Ετσι, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός έδειξε να ευθυγραμμίζεται με την πάγια θέση του Ομπάμα πως αφορμή για ένα στρατιωτικό πλήγμα θα αποτελέσει η ανάπτυξη πυρηνικού όπλου από το Ιράν. Πρόκειται για τοποθέτηση αρκετά διαφορετική από την περυσινή του, βάσει της οποίας ακόμα και ο εμπλουτισμός πλουτανίου εθεωρείτο απειλή για το Ισραήλ. Αυτές οι δηλώσεις έδειξαν ότι ο Ομπάμα είναι πολιτικά ισχυρότερος απ’ ό,τι πριν από ένα χρόνο και ο Νετανιάχου είναι πιο αδύναμος. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός προσπαθεί πλέον να συμβαδίσει με τον Ομπάμα όσον αφορά το Ιράν, αντί να τον πιέζει.
Ο Ομπάμα, τέλος, διαμεσολάβησε για τη σημαντική συμφιλίωση του Νετανιάχου με τον Τούρκο πρωθυπουργό, Ταγίπ Ερντογάν. Δεδομένης της αναταραχής στην ανατολική Μεσόγειο, αυτό ήταν ένα ζήτημα μείζονος σημασίας τόσο για το Ισραήλ όσο και για την Τουρκία, χρειάστηκε ωστόσο το ειδικό βάρος του Ομπάμα προκειμένου να σπάσει ο πάγος. Αυτή ήταν και η αμοιβή του Αμερικανού προέδρου για την υποστήριξη που παρείχε στον Ερντογάν από το 2010 και για την επανεκκίνηση της σχέσης με τον Νετανιάχου.
Παθητικότητα των ΗΠΑ
Το συριακό ζήτημα, πάντως, είναι εκείνο που θα κρίνει αν ο Ομπάμα έχει τη διάθεση να ασχοληθεί πιο ενεργά με τον τομέα της εξωτερικής πολιτικής. Ο Ομπάμα άργησε να αντιληφθεί τους κινδύνους της παθητικότητας των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή. Για μήνες άφηνε την κατάσταση να διολισθαίνει στη Συρία. Στα χαρτιά οι ΗΠΑ ήταν αφοσιωμένες στην ενίσχυση, αλλά και στον έλεγχο της αντιπολίτευσης, αλλά χωρίς καμία πραγματική πολιτική για την επίτευξη των στόχων τους.
Λέγεται ότι ο Αμερικανός πρόεδρος έχει κατανοήσει τον κίνδυνο διάδοσης της συριακής διένεξης στον Λίβανο, στο Ιράκ και στην Ιορδανία. Οι ΗΠΑ είναι διατεθειμένες να συνεργαστούν με τον αντιστράτηγο Σαλίμ Ιντρίς, τον διοικητή του Ελεύθερου Συριακού Στρατού, για την εκπαίδευση των ανταρτών, την παροχή λογισμικού και άλλες προτεραιότητες. Η αμερικανική κυβέρνηση αναγνωρίζει πως ίσως χρειαστεί να δημιουργήσει «ζώνες ασφαλείας», προκειμένου να εκπαιδευτούν αντάρτες.
Ο Ομπάμα φέρεται να παραμένει αντίθετος στην απλοϊκή λογική «εξοπλίστε τους αντάρτες», μοιάζει ωστόσο να κλίνει προς μια συνεργασία με τις φίλα διακείμενες προς τις ΗΠΑ μυστικές υπηρεσίες των κρατών της περιοχής για ένα μυστικό πρόγραμμα που θα θυμίζει αρκετά εκείνο του Αφγανιστάν κατά τη δεκαετία του ’80.
Κατά τον σχεδιασμό του προγράμματος θα ήταν φρόνιμο να επιστρατεύσει μερικούς βετεράνους της CIA που διαθέτουν την εμπειρία από παρεμφερή προγράμματα.
Ο Ομπάμα δεν έκανε εμφύτευση προσωπικότητας. Το πιθανότερο είναι πως θα συνεχίσει να κινείται αργά και να εξετάζει σε βάθος τις καταστάσεις.