Ριζικές οι αλλαγές στο Αφγανιστάν
Tου David Ignatius - Aρθρογράφου της Washington Post
(Πηγή : http://news.kathimerini.gr)
Για τους Αμερικανούς, που έχουν ήδη βιώσει μία δεκαετία πολέμου στη χώρα, το Αφγανιστάν μοιάζει συχνά με ένα μέρος όπου τίποτα δεν αλλάζει ποτέ, με τις εθνικές και φυλετικές διενέξεις να συνεχίζονται εσαεί.
Τα δημογραφικά δεδομένα στο Αφγανιστάν μεταβλήθηκαν, όμως, σημαντικά την τελευταία δεκαετία. Η χώρα ξέφυγε από τον φαύλο κύκλο της φεουδαρχίας και εισέρχεται στη σύγχρονη εποχή. Τα στατιστικά στοιχεία, που αποδεικνύουν τη μετάβαση αυτή, που συγκέντρωσε η αμερικανική υπηρεσία αρωγής USAID, είναι αποκαλυπτικά.
Η αστικοποίηση και η οικονομική ανάπτυξη που αλλάζουν το Αφγανιστάν, δεν σημαίνουν ότι η χώρα θα απολαύσει λαμπρό πολιτικό μέλλον ή ότι οι Ταλιμπάν δεν θα επανακτήσουν κάποια ισχύ μετά την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων το 2014. Το μέλλον της χώρας, όμως, δεν θα αποτελέσει μια απλή επανάληψη του παρελθόντος της.
Η «ταινία» του Αφγανιστάν δεν θα ξεκινήσει από εκεί που είχε μείνει, όταν οι Ταλιμπάν εκδιώχθηκαν από την εξουσία. «Οι Ταλιμπάν δεν θα τα βρουν εύκολα. Δεν είμαστε πια στο 1990, το Αφγανιστάν έχει αλλάξει», λέει Ινδός αξιωματούχος.
Η πλέον εμφανής αλλαγή αφορά την αστυφιλία. Σχεδόν το ήμισυ του πληθυσμού ζει σήμερα σε πόλεις και κωμοπόλεις. Η Καμπούλ φιλοξενεί 5 εκατομμύρια κατοίκους, ενώ οι πληθυσμοί σε Χεράτ, Τζαλαλαμπάντ και Κανταχάρ τριπλασιάστηκαν την τελευταία δεκαετία.
Υπέρ των γυναικών
Η αστικοποίηση αυτή προκαλεί εξασθένηση της φυλετικής αφοσίωσης και βοηθά τις γυναίκες να αποκτήσουν πρόσβαση στην εκπαίδευση και την απασχόληση.
Παρότι ακόμη πρωτόγονη σε πολλά απομακρυσμένα σημεία της, η χώρα ασπάζεται σταδιακά το «παγκόσμιο δίκτυο». Περισσότεροι από 20 εκατομμύρια Αφγανοί, ποσοστό 20% των κατοίκων της χώρας, έχουν σήμερα πρόσβαση στην κινητή τηλεφωνία. Ο Σαάντ Μοχσενί, διευθυντής του ομίλου MOBY Group, εκτιμά ότι 60% του πληθυσμού παρακολουθεί καθημερινά τηλεόραση, ενώ 95% έχει πρόσβαση σε ραδιόφωνα.
Τα δισεκατομμύρια, τα οποία διοχέτευσε η Ουάσιγκτον στο Αφγανιστάν βοήθησαν μεν την εδραίωση της διαφθοράς, βοηθώντας ταυτόχρονα την άνοδο του κατά κεφαλήν ΑΕΠ πέντε φορές από τα επίπεδα του 2002, με ετήσιο ρυθμό αύξησης 9%. Μόλις 18% των Αφγανών έχει πρόσβαση σε ηλεκτρικό ρεύμα, αν και το ποσοστό αυτό είναι τριπλάσιο από εκείνο της προηγούμενης δεκαετίας.
Η βελτίωση των υποδομών υγείας είναι εντυπωσιακή, ακόμη και ύστερα από μία δεκαετία πολέμου. Η πρόσβαση σε θεμελιώδη περίθαλψη αφορά σήμερα το 60% του πληθυσμού, από 9% το 2001. Το προσδόκιμο ζωής ανήλθε στα 60 χρόνια, από 44 που ήταν την προηγούμενη δεκαετία. Την ίδια ώρα, η μητρική θνησιμότητα υποχώρησε κατά 80% και η παιδική θνησιμότητα κατά 44%.
Το Αφγανιστάν ανοικοδόμησε το εκπαιδευτικό του σύστημα, που είχε πάψει να λειτουργεί. Το 2002, μόλις 900.000 μαθητές βρίσκονταν στο δημοτικό, σχεδόν όλοι τους αγόρια. Σήμερα, 8 εκατομμύρια μαθητές είναι εγγεγραμμένοι σε σχολικά μητρώα, με το ένα τρίτο να είναι κορίτσια.
Οι εγγραφές στα πανεπιστήμια εκτινάχθηκαν από 8.000 το 2001 σε 77.000 το 2011, με 20% γυναίκες. Αν και ο αναλφαβητισμός κυμαίνεται σήμερα στο 65% του πληθυσμού, το ποσοστό αναμένεται να υποχωρήσει στο 45% σε δέκα χρόνια και στο 20% σε είκοσι.
Η πρόοδος των γυναικών αποτελεί έναν από τους καλύτερους δείκτες προόδου στο Αφγανιστάν, που παραμένει πάντως εύθραυστος και απειλούμενος από τους Ταλιμπάν. Οι γυναίκες κατέχουν σήμερα ποσοστό 27% των εδρών του Κοινοβουλίου και τρία υπουργικά χαρτοφυλάκια. 120 πρόεδροι δικαστηρίων είναι γυναίκες. Μέχρι τα τέλη του έτους, 30% των δημοσίων υπαλλήλων θα είναι γυναίκες.
Το Αφγανιστάν είναι δημοκρατία, ιδιότυπη και διεφθαρμένη, αλλά η πλέον ελεύθερη στην περιοχή του, συγκρινόμενη με το Ιράν, το Πακιστάν και τα άλλα κράτη της κεντρικής Ασίας. Διαθέτει ελεύθερα και ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης, που παράγουν κάθε είδους πρόγραμμα, από αφγανική εκδοχή του «American Idol» μέχρι μεταγλωττισμένη εκδοχή της δημοφιλούς παιδικής εκπομπής «Sesame Street».
Για πολλούς Αμερικανούς, ο πόλεμος στο Αφγανιστάν μοιάζει με ήττα, επίπονη σπατάλη κεφαλαίων και ζωών. Πολλοί ένιωθαν έτσι με τη λήξη του πολέμου στο Βιετνάμ, καθώς δεν φαντάζονταν την οικονομική ανάπτυξη που θα ακολουθούσε, ύστερα από τόσες δεκαετίες πόνου.
Η Ιστορία τα κάνει αυτά, καμιά φορά, αποκρύπτοντας τις βαθύτερες αλλαγές από τους σύγχρονους παρατηρητές.
Ποιος μπορεί να πει τι επιφυλάσσει το μέλλον για το Αφγανιστάν; Είναι σίγουρο ότι η αναταραχή δεν θα λήξει με την αμερικανική αποχώρηση, ενώ η κατάσταση μπορεί να επιδεινωθεί σημαντικά.
Θα ήταν, όμως, σφάλμα να υποθέσουμε ότι τίποτα δεν άλλαξε ως αποτέλεσμα των αμερικανικών προσπαθειών στη χώρα ή ότι οι αλλαγές αυτές δεν ήταν ωφέλιμες.
